Stan faktyczny
Wobec Pani M. zarządzono wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze 4 miesięcy w miejsce pozostałej do wykonania kary 8 miesięcy ograniczenia wolności. Od dnia 17 lutego 2020 r. skazana przebywała w areszcie śledczym. Przeprowadzone badania wykazały, że kobieta jest w ciąży. Ze względu na jej stan zdrowia, liczne choroby, a także wcześniejsze poronienia, ciąża została zakwalifikowana jako zagrożona. Niestety, w trakcie pobytu w izolacji więziennej pani M. poroniła.
Adwokat skazanej w dniu 12 marca 2020 r. złożył do sądu wniosek o udzielenie zgody na odbycie zastępczej kary pozbawiania wolności poza jednostką penitencjarną. Obrońca powołał się na stan zdrowia swojej klientki oraz fakt zdiagnozowania u niej ciąży zagrożonej. Podkreślił również, że pani M. spełnia przesłanki określone w Kodeksie karnym wykonawczym, uzasadniające odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego.
Jak wynika z dokumentów przekazanych Fundacji, obrońca kilkukrotnie zwracał się do sądu o wyznaczenie terminu posiedzenia w sprawie jego klientki. W piśmie z 30 kwietnia 2020 r. podkreślił, że „od złożenia wniosku o udzielenie zgody na wykonanie pozostałej kary zastępczej pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego do dnia dzisiejszego upłynęło 48 dni”. To oznacza, że termin 30 dni na rozpoznanie przedmiotowego wniosku został znacznie przekroczony.
Interwencja HFPC
Helsińska Fundacja Praw Człowieka w piśmie do Sądu Okręgowego powołała się na gwarancje wynikające z Europejskie Konwencji Praw Człowieka. Wskazano, że pogorszenie stanu zdrowia podczas izolacji penitencjarnej może stanowić naruszenie art. 3 Konwencji. Natomiast poronienie, do którego doszło w warunkach izolacji w połączeniu z osadzeniem w warunkach niezapewnienia odpowiedniej opieki medycznej może rodzić po stronie państwa odpowiedzialność na podstawie art. 8 EKPC.
Nie przesądzając związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy opieką medyczną w areszcie śledczym a faktem poronienia przez skazaną, należy jednak mieć na uwadze, że taka sytuacja może stanowić potencjalne naruszenie art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka gwarantującego ochronę prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego – podkreśla Piotr Kubaszewski, koordynator Programu Interwencji Prawnej HFPC.
W stanowisku HFPC zwrócono uwagę na to, że państwo ma obowiązek ochrony zdrowia i dbania o dobro osadzonych oraz zapewnienia im odpowiedniej opieki medycznej. Konwencja wprowadza bowiem specyficzną odpowiedzialność władz publicznych także ze względu na stan zdrowia osadzonych.
Jednym z przejawów zasady humanitarnego traktowania więźnia na gruncie polskiego porządku prawnego jest instytucja wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego – podkreśla Justyna Jezierska, prawniczka Programu Interwencji Prawnej.
– Pozostawanie skazanego poza jednostką penitencjarną, ale pod kontrolną elektroniczną nie pociąga za sobą negatywnych społecznie skutków towarzyszących nawet krótkotrwałej izolacji penitencjarnej, a jednocześnie wychodzi naprzeciw potrzebie zmniejszenia populacji osadzonych zwłaszcza w czasie pandemii koronawirusa – dodaje prawniczka.
Fundacja odniosła się również do problemu z wyznaczeniem terminu posiedzenia w przedmiocie rozpatrzenia wniosku osadzonej. W piśmie podkreśliliśmy, że pilny charakter sprawy oznacza, że powinna ona zostać rozpoznana priorytetowa, pomimo panującego na terytorium Polski stanu epidemii COVID-19. Sprawy o dozór elektroniczny należą bowiem do katalogu spraw pilnych określonego w ustawie.
