Helsińska Fundacja Praw Człowieka przedstawiła Sądowi Apelacyjnemu opinię w sprawie tymczasowego aresztowania obywatela Chin podejrzanego o szpiegostwo. Tymczasowe aresztowanie mężczyzny stosowane jest od stycznia 2019 r. i trwa nieprzerwanie do dziś.
W opinii HFPC zwrócono uwagę na standardy stosowania tymczasowego aresztowania w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, jaki i przepisów krajowych. Podkreślono, że zgodnie z linią orzeczniczą ETPCz przy odpowiedzi na pytanie, czy okres tymczasowego aresztowania jest rozsądny, należy uwzględnić indywidualne okoliczności sprawy. Jednakże przedłużanie najsurowszego ze środków zapobiegawczych może być uzasadnione tylko wtedy, gdy istnieją konkretne okoliczności związane z rzeczywistym wymogiem interesu publicznego, które pomimo obowiązywania zasady domniemania niewinności, przeważają nad zasadą poszanowania wolności osobistej określoną w art. 5 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
W niniejszej sprawie szczególne zaniepokojenie Fundacji wzbudził fakt, iż mężczyzna jest tymczasowo aresztowany od ponad roku, a sprawa wciąż znajduje się na etapie postępowania przygotowawczego. Co więcej, w kolejnych postanowieniach o przedłużeniu stosowania tego środka zapobiegawczego sądy wskazywały tożsamą argumentację. W opinii podkreślono, że Trybunał wielokrotnie wskazywał, że „podczas gdy groźba surowej kary jest właściwym elementem oceny ryzyka ucieczki lub powrotu do przestępstwa, to powaga zarzutów nie może sama z siebie uzasadniać długich okresów stosowania aresztu tymczasowego”. Niewątpliwie po upływie określonego czasu organy sądowe mają obowiązek wskazać inne – „właściwe i wystarczające” – przesłanki, które mogłyby usprawiedliwiać przedłużające się pozbawienie wolności.
W związku z powyższym Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwróciła się do Sądu Apelacyjnego o szczególnie dokładne rozważenie zasadności dalszego stosowania tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego.
