Stanowisko Zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w sprawie Macieja Wąsika i Mariusza Kamińskiego
Określanie osadzonych Macieja Wąsika i Mariusza Kamińskiego mianem więźniów politycznych stanowi głęboko niesprawiedliwe przekłamanie, godzące wprost w pamięć o osobach faktycznie osadzonych z powodu ich przekonań, postaw, walki o demokrację i prawa człowieka.
HFPC pragnie przypomnieć, że obaj osadzeni zostali prawomocnie skazani wyrokiem sądu wydanym w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej na karę pozbawienia wolności za przestępstwa, których dopuścili się w związku z wykonywaniem powierzonych im funkcji publicznych. Wyrok ten podlega wykonaniu do chwili zakończenia kary, zwolnienia obu skazanych przez sąd albo zastosowania prawa łaski przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.
Podjęta w 2015 r. przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej próba umorzenia postępowania karnego w stosunku do obu skazanych stanowiła nieuprawnioną ingerencję w wymiar sprawiedliwości. W uchwale z 31 maja 2017 r. (I KZP 4/17) Sąd Najwyższy stwierdził, że "Zastosowanie prawa łaski przed datą prawomocności wyroku nie wywołuje skutków procesowych". Nie prowadzi ono zatem do umorzenia postępowania karnego. Ponadto, z uchwały tej wynika, że ułaskawienie przed prawomocnym skazaniem nie nabiera skuteczności po wydaniu prawomocnego wyroku skazującego. Nie ma jednak przeszkód, by Prezydent skorzystał z prawa łaski obecnie, a więc w sytuacji, gdy doszło już do prawomocnego skazania.
Skazanie Macieja Wąsika i Mariusza Kamińskiego na karę pozbawienia wolności spowodowało z mocy prawa wygaszenie ich mandatów poselskich. Marszałek Sejmu był uprawniony i zobowiązany do wydania postanowienia stwierdzającego ten stan rzeczy.
Odwołanie od postanowienia Marszałka Sejmu dotyczącego wygaszenia mandatów poselskich powinien rozpoznać skład Sądu Najwyższego cechujący się wymogami niezależności, bezstronności oraz ustanowiony zgodnie z prawem. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w całości warunków tych nie spełnia, co potwierdził niedawno Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku w sprawie Wałęsa p. Polsce.
Rolą Sądu Najwyższego rozpoznającego odwołanie od postanowienia Marszałka Sejmu nie jest prawne weryfikowanie zasadności orzeczenia wydanego w sprawie obu wspomnianych osób, a tym bardziej traktowanie omawianego orzeczenia jako nieistniejącego. Merytoryczna strona postępowania karnego prowadzonego wobec obu skazanych powinna być badana wyłącznie w ramach przysługujących środków zaskarżenia.
Władze Rzeczpospolitej Polskiej powinny dołożyć wszelkich starań dla zapewnienia bezpieczeństwa osobistego wszystkim osobom pozbawionym wolności.
w imieniu HFPC
Maciej Nowicki
Prezes Zarządu
