Marsz po torach z Chorwacji do Serbii
Sprawa M.H. i inni przeciwko Chorwacji dotyczyła śmierci 6-letniej Afganki pod kołami pociągu w pobliżu chorwacko-serbskiej granicy. Rodzina dziewczynki została zawrócona z Chorwacji do Serbii, pomimo zadeklarowania chorwackim służbom granicznym chęci ubiegania się o ochronę międzynarodową. Funkcjonariusze zignorowali złożony przez rodzinę wniosek i nakazali jej powrót w kierunku Serbii wzdłuż torów kolejowych. Podczas tej przeprawy, już po stronie serbskiej, jedno z dzieci zostało potrącone przez pociąg.
Wypchnięcie przez granicę i brak rzetelnego śledztwa
Rodzina wniosła skargę do ETPC i zarzuciła władzom chorwackim, że nie przeprowadziły skutecznego dochodzenia w sprawie śmierci dziecka. W postępowaniu Trybunał zbadał także kwestię pozbawienia wolności rodziny dziewczynki, która cztery miesiące po śmierci dziecka ponownie znalazła się na terytorium Chorwacji i (tym razem skutecznie) złożyła wniosek o objęcie ich ochroną międzynarodową oraz została umieszczona w zamkniętym ośrodku.
Trybunał uznał, że władze chorwackie nie przeprowadziły rzetelnego śledztwa w sprawie śmierci dziecka, pomimo podejrzenia, że do śmierci doszło w wyniku dokonania niezgodnego z prawem zawrócenia rodziny do Serbii. Tym samym uznał, że Chorwacja naruszyła art. 2 Konwencji, gwarantujący prawo do życia.
Trybunał stwierdził także, że wypchnięcie rodziny do Serbii, pomimo wyrażenia chęci złożenia wniosku o ochronę międzynarodową wobec chorwackich służb granicznych, stanowiło złamanie zakazu zbiorowych wydaleń cudzoziemców, czyli art. 4 Protokołu 4 Konwencji.
Jednocześnie Trybunał uznał, że pozbawienie wolności rodziny, narażonej na traumę psychologiczną po stracie jednego z dzieci, stanowiło naruszenie art. 3 i 5 Konwencji, czyli zakazu tortur oraz prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Trwająca ponad dwa miesiące detencja rodziny została uznana przez Trybunał za zbyt długi okres, który „w ocenie dziecka jawi się jako nieskończenie długi”.
W rozpatrzonej sprawie Trybunał po raz kolejny podkreślił, że osoby poszukujące ochrony międzynarodowej należą do grupy szczególnie wrażliwej ze względu na doświadczenie migracji i traumatyczne przeżycia w kraju pochodzenia, a zatem należy im się szczególne traktowanie.
Wnioski dla Polski
Analiza orzeczenia ETPC prowadzi do wniosku, że także polskie władze zobowiązane są do przeprowadzenia rzetelnych dochodzeń w sprawach śmierci, które zostały ujawnione na polsko-białoruskim pograniczu, a także do zaprzestania systemowej praktyki niezgodnego z prawem wypychania cudzoziemców do Białorusi bez zbadania ich indywidualnej sytuacji.
Prawniczka HFPC, Marta Górczyńska podkreśla, że wyrok ten jest szczególnie ważny w kontekście śmierci odnotowanych na polsko-białoruskim pograniczu. „W wydanym wyroku Trybunał wskazał (§136), że chociaż nie do niego należy ocena odpowiedzialności funkcjonariuszy policji za śmierć dziewczynki, działania służb, które rzekomo bezpośrednio poprzedziły jej śmierć, mogły wiązać się z umyślnym zlekceważeniem odpowiednich zasad dostępu do procedur azylowych lub co najmniej zlekceważeniem umowy o readmisji między Chorwacją a Serbią w sprawie bezpiecznego powrotu migrantów bezprawnie wjeżdżających do kraju. Sytuację pogarszał fakt, że do zdarzenia doszło zimą, w nocy, a w grupie obecnych było kilkoro dzieci w wieku jednego, dwóch, sześciu, dziewięciu i czternastu lat”.
Do pobrania:
Wyrok ETPC M.H. i inni p. Chorwacji, skarga nr 15670/18 i 43115/18
