16 lutego 2024 roku z Rosji napłynęła tragiczna wiadomość o śmierci Aleksieja Nawalnego w kolonii karnej nr 3 o zaostrzonym rygorze w miejscowości Charp, w Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym, za kołem podbiegunowym.
Jesteśmy wstrząśnięci informacjami o śmierci rosyjskiego opozycjonisty, który przez 37 miesięcy nielegalnego pozbawienia wolności przetrzymywany był w nieludzkich warunkach.
Aleksiej Nawalny w ostatnich latach był liderem rosyjskiej opozycji demokratycznej i działaczem antykorupcyjnym. Założył Fundację Walki z Korupcją, która opublikowała wyniki szeregu śledztw dowodzących korupcji na ogromną skalę Dmitrija Miedwiediewa, Władimira Putina, Dmitrija Pieskowa i innych przedstawicieli rosyjskich władz.
20 sierpnia 2020 r. podczas lotu z Tomska do Moskwy Aleksiej Nawalny został otruty nowiczokiem, co potwierdzili lekarze berlińskiego szpitala, do którego został ewakuowany. 17 stycznia 2021 r. Nawalny wrócił do Rosji i podczas kontroli paszportowej został zatrzymany. W październiku 2022 roku otrzymał wyrok 9 lat pozbawienia wolności. W 2023 roku został ponownie skazany na kolejne 19 lat pozbawienia wolności za założenie organizacji ekstremistycznej. Biuro Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka i inne organizacje międzynarodowe wielokrotnie wyrażały głębokie zaniepokojenie doniesieniami o nieludzkim traktowaniu Aleksieja Nawalnego w tym okresie, w tym między innymi przetrzymywaniu incommunicando, utrudnianiu dostępu do opieki medycznej oraz arbitralnych i częstych karach karceru.
Śmierć Aleksieja Nawalnego to kolejny cios dla działaczy politycznych walczących o wartości demokratyczne, a także dla obrońców praw człowieka.
W miejscach pozbawienia wolności w Rosji wciąż znajdują się dziesiątki więźniów politycznych. Stowarzyszenie Memoriał potwierdza, że wyrok miał polityczne podłoże w przypadku 87 osób. Jak przyznaje sam Memoriał, ta lista nie jest pełna. Co więcej szacunki te nie biorą pod uwagę osób skazanych w sprawach związanych z ich przekonaniami religijnymi. Łączna liczba osób prześladowanych za poglądy polityczne jest wielokrotnie wyższa.
Na liście osób prześladowanych za poglądy znajdują się między innymi demokratyczni działacze polityczni - Andriej Piwowarow, Ilja Jaszyn, Władimir Kara-Murza, Lilia Czanyszewa; aktywiści tacy, jak jak Richard Rouz; obrońcy praw człowieka, jak choćby Igor Baryszników, którego stan zdrowia znacząco się pogarsza; czy nawet akademicy, jak historyk i badacz zbrodni stalinowskich Jurij Dmitrijew.
Miejsca pozbawienia wolności w Rosji zastraszająco często nie spełniają podstawowych standardów praw człowieka. W aresztach i koloniach karnych wielokrotnie dochodzi do torturowania lub nieludzkiego traktowania osadzonych. Maria Karzarova, Specjalna Sprawozdawczyni ONZ do spraw sytuacji praw człowieka w Rosji, podobnie jak szereg innych przedstawicieli międzynarodowych instytucji, wielokrotnie alarmowała, że warunki pozbawienia wolności w Rosji mogą doprowadzić do poważnych naruszeń praw człowieka, w tym śmierci.
HFPC niezmiennie apeluje o zwolnienie z miejsc pozbawienia wolności osób skazanych w politycznie motywowanych procesach oraz przestrzeganie podstawowych praw człowieka w miejscach pozbawienia wolności.
