Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła opinię przyjaciela sądu w sprawie kar za prowadzenie kampanii społecznej wzywającej do bojkotu kontrowersyjnego referendum na Węgrzech w 2022 roku. W opinii do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Fundacja zwróciła uwagę na zagrożenia dla demokracji wynikające z instrumentalnego wykorzystywania referendów oraz na doświadczenia organizacji pozarządowych w związku z bojkotem referendum 2023 roku w Polsce.
Sprawa Háttér Társaság i Amnesty International Magyarország przeciwko Węgrom dotyczy dwóch organizacji pozarządowych, które prowadziły kampanię społeczną przeciwko referendum węgierskiego rządu w 2022 roku. Strona rządowa deklarowała, że jego celem było zaadresowanie istotnych problemów związanych z ochroną dzieci. Jednak w ocenie przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego na Węgrzech, referendum miało w rzeczywistości na celu pogłębienie polaryzacji społecznej poprzez promowanie wprowadzających w błąd treści o charakterze homofobicznym.
Kampania społeczna namawiała do wzięcia udziału w bojkocie, który polegał na oddaniu w referendum nieważnego głosu. Węgierska komisja wyborcza uznała jednak takie działania organizacji za sprzeczne z przepisami ustawy o procedurze wyborczej i ukarała je karami finansowymi.
W swojej skardze do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Háttér Társaság i Amnesty International Magyarország podniosły, iż decyzje zakazujące i penalizujące przeprowadzoną przez nie kampanię społeczną naruszyły ich prawo do wolności wypowiedzi, które gwarantuje artykuł 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
W opinii przyjaciela sądu, złożonej do Trybunału 16 maja 2025 r., Fundacja przybliżyła pojawiający się coraz częściej wśród państw-stron Europejskiej Konwencji Praw Człowieka problem instrumentalnego wykorzystywania przez rządy referendów do osiągnięcia własnych celów politycznych. HFPC podkreśla, że odpowiedzią na tego rodzaju działania może być właśnie bojkot, który należy rozumieć nie jako bierne wycofanie się z życia obywatelskiego, ale jako sposób poprzez który obywatele mogą wyrazić swoje stanowisko wobec istotnej kwestii publicznej. W ocenie Fundacji, takie zachowania korzystają z gwarancji prawnych mających swoje źródło w artykule 10 Konwencji. Ponadto, HFPC przytacza w opinii przykład przeprowadzonej przez polskie społeczeństwo obywatelskie w 2023 roku kampanii „Nie daj sobie wcisnąć referendum!”, która namawiała właśnie do bojkotu referendum przeprowadzonego jednocześnie z ostatnimi wyborami parlamentarnymi. Zdaniem Fundacji, polski przykład pokazał, że społeczeństwo obywatelskie ma narzędzia umożliwiające skuteczne przeciwstawianie się takim populistycznym działaniom, jak choćby próby instrumentalizacji i wypaczania demokratycznej funkcji referendum. Narzędziem takim może być właśnie bojkot połączony ze skuteczną kampanią społeczną na rzecz obrony demokracji i praworządności.
