W liście otwartym sygnatariusze apelują do Przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen o niezwłoczne skierowanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wniosku o zastosowanie środków tymczasowych mających na celu zablokowanie wdrożenia tzw. ustawy o „przejrzystości życia publicznego”, która została złożona w węgierskim parlamencie 13 maja 2025 r. i następnie publicznie poparta przez premiera Viktora Orbána.
Projekt ustawy jest wymierzony w wszelkie organizacje uznane za „zagrożenie dla suwerenności Węgier”. Projekt ustawy przewiduje m.in., że nowo utworzony Urząd Ochrony Suwerenności będzie miał obowiązek przedstawienia listy organizacji, które wykorzystują finansowanie zagraniczne do „wywierania wpływu na życie publiczne”. Ponadto, organizacje umieszczone na liście nie miałyby dostępu do krajowego programu darowizn w wysokości 1% podatku. Dodatkowe obciążenie spadłoby również na wszystkich węgierskich darczyńców, którzy musieliby zapewnić dwóch świadków potwierdzających, że ich fundusze nie pochodzą z zagranicy.
Ustawa miałaby zastosowanie do wszystkich organizacji otrzymujących finansowanie zagraniczne, w tym prywatne darowizny z UE i dotacje od instytucji UE, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i mediów.
„Jeśli projekt zostanie przyjęty, zapewni węgierskiemu rządowi narzędzia do skutecznego uciszenia ostatnich niezależnych głosów w kraju przed wyborami parlamentarnymi w 2026 roku” – czytamy w liście.
Organizacje argumentują, że projekt ustawy stoi w jawnej sprzeczności z prawem Unii Europejskiej, w tym z zasadą swobodnego przepływu kapitału, Ogólnym Rozporządzeniem o Ochronie Danych (RODO) oraz prawem do wolności wypowiedzi, zrzeszania się i ochrony życia prywatnego, zagwarantowanymi przez Kartę Praw Podstawowych UE, Europejską Konwencję Praw Człowieka oraz Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych.
W liście wezwano Przewodniczącą Ursulę von der Leyen oraz Komisarza ds. demokracji, sprawiedliwości, praworządności i ochrony konsumentów Michaela McGratha do:
-
natychmiastowego wystąpienia do TSUE z wnioskiem o zastosowanie środków tymczasowych w ramach toczącej się procedury naruszeniowej dotyczącej ustawy o obronie suwerenności narodowej (sprawa C-829/24),
-
publicznego wezwania rządu węgierskiego do wycofania projektu ustawy,
-
wszczęcia nowej procedury naruszeniowej w przypadku odmowy spełnienia powyższych żądań przez Węgry.
“W długiej serii działań, które służyły demontażowi podstawowych elementów praworządności, projekt ustawy jest jak dotąd najbardziej bezczelną próbą i wymaga podjęcia natychmiastowych działań z wykorzystaniem toczących się postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, warunkowości finansowania oraz procedury przewidzianej w art. 7 TUE” - czytamy w liście.
