Członkowie Sieci Human Rights Houses potępiają ostatnie działania gruzińskich władz wymierzone w niezależną organizację broniącą praw człowieka Human Rights House Tbilisi i wzywają do natychmiastowego przerwania śledztwa oraz do cofnięcia decyzji o zamrożeniu kont bankowych organizacji. Działania te stanowią próbę kryminalizacji solidarności w gruzińskim społeczeństwie i wymuszają wstrzymanie działalności organizacji broniącej praw człowieka.
Human Rights House Tbilisi zostało powołane 15 lat temu przez grupę gruzińskich organizacji stojących na straży praw człowieka. Głównymi celami HRHT są ochrona i wzmocnienie pozycji indywidualnych obrońców praw człowieka, a także organizacji i grup oddolnych zajmujących się tą tematyką. HRHT jest ważnym podmiotem regionalnym świadczącym wsparcie psychospołeczne, prawne, rehabilitacyjne oraz mentoringowe dla obrońców praw człowieka z Gruzji i Europy Wschodniej. Jego działalność jest zgodna z gruzińską konstytucją oraz obowiązującymi przepisami prawa. Human Rights House Tbilisi należy do Sieci Human Rights Houses oraz unijnej Platformy Tymczasowej Relokacji (EUTRP) dla osób zagrożonych prześladowaniami za działalność na rzecz praw człowieka.
17 marca 2025 r. gruzińskie władze zamroziły rachunki bankowe HRHT. Jest to wynik śledztwa prowadzonego przez gruzińską Prokuraturę w sprawie wykorzystywania funduszy na działania „przeciwko porządkowi konstytucyjnemu i podstawom bezpieczeństwa narodowego Gruzji”. W rzeczywistości organizacja prowadziła crowdfunding od wiosny 2024 r., a dodatkowo otrzymała fundusze od dwóch dużych gruzińskich banków w celu zmniejszenia ciężaru grzywien nakładanych przez władze na pokojowych demonstrantów.
Działania podjęte przez gruzińskie władze przeciwko HRHT są częścią szerszej kampanii represji wobec społeczeństwa obywatelskiego oraz tłumienia głosów sprzeciwu w Gruzji, która zintensyfikowała się w 2024 roku. W maju 2024 r. gruziński parlament przyjął ustawę o „zagranicznych agentach”, która była wymierzona w niezależne społeczeństwo obywatelskie i wolne media. Wywołało to protesty, na które organy ścigania odpowiedziały nielegalną i w dużej mierze nieproporcjonalną siłą. Jednocześnie ruszyła skoordynowana kampania nienawiści i zastraszania skierowana przeciwko obrońcom praw człowieka i dziennikarzom. Ściany i wejścia do organizacji broniących praw człowieka, w tym HRHT, oraz prywatne domy aktywistów i działaczy zostały zdewastowane obraźliwymi graffiti i plakatami. Obrońcy praw człowieka padali ofiarą napaści, a wielu otrzymało telefony z pogróżkami. Po prawie roku te przejawy agresji i łamania prawa pozostają bez reakcji organów ścigania.
28 listopada 2024 r., po burzliwych wyborach parlamentarnych w październiku, partia rządząca Gruzji ogłosiła wstrzymanie procesu przystąpienia do UE. W całej Gruzji wybuchły masowe protesty. Choć minęły cztery miesiące, protesty wciąż trwają. W odpowiedzi na nie gruzińskie władze stosują coraz bardziej autorytarne środki oraz wprowadzają zmiany prawne w celu uciszenia sprzeciwu i karania za korzystanie z wolności zgromadzeń, co prowadzi do głębokiej erozji podstawowych wolności. Organy ścigania i powiązane z nimi niezidentyfikowane zamaskowane osoby („tituszki”) stosowały skrajną przemoc. Doprowadziło to do ponad stu przypadków złego traktowania, w tym tortur.
W grudniu 2024 r. i lutym 2025 r. gruziński parlament przyjął poprawki legislacyjne zakazujące zakrywania twarzy na wiecach, dziesięciokrotnie zwiększające grzywny za blokowanie ulic i wydłużające okres aresztu administracyjnego z 15 do 60 dni. Poprawki zakazują spontanicznych zgromadzeń i kryminalizują blokowanie autostrad i mostów. Setki demonstrantów otrzymało bardzo wysokie grzywny. Sądy przychylają się do wniosków organów ścigania, lekceważąc prawo do rzetelnego procesu. Nałożone do tej pory grzywny wynoszą łącznie ponad 660 000 euro. Komisja Wenecka, OBWE i ODIHR zwróciły się do Gruzji o usunięcie lub przegląd, zdefiniowanie i zawężenie surowych sankcji i zakazów wprowadzonych w ciągu ostatnich trzech miesięcy, które naruszają wolność zgromadzeń i wypowiedzi. Ponadto ODIHR zauważył, że nieproporcjonalna kara może sama w sobie stanowić naruszenie.
17 marca 2025 r. organy ścigania zamroziły rachunki bankowe wszystkich pięciu fundacji i organizacji, w tym Human Rights House Tbilisi, które zbierały pieniądze na pokrycie grzywien niesłusznie ukaranych demonstrantów. 1 kwietnia 2025 r. parlament przyjął „Ustawę o rejestracji zagranicznych agentów” wymierzoną w społeczeństwo obywatelskie. Chociaż ustawa jest kopią amerykańskiej ustawy o rejestracji zagranicznych agentów (FARA), jej zamierzone zastosowanie odzwierciedla wdrażanie restrykcyjnych przepisów dotyczących „zagranicznych agentów” w Rosji. Wprowadza ona odpowiedzialność karną dla obrońców praw człowieka i ich organizacji, które nie zarejestrują jako „zagraniczni agenci” za otrzymywanie zagranicznych funduszy na legalną działalność na rzecz praw człowieka.
Legalna praca na rzecz praw człowieka naszych gruzińskich partnerów została w rzeczywistości wstrzymana z powodu solidarności z gruzińskim społeczeństwem i oporu wobec kurczącej się przestrzeni obywatelskiej. My, niżej podpisane organizacje, stoimy ramię w ramię z naszymi kolegami i wzywamy gruzińskie władze do:
- Natychmiastowego zakończenia śledztwa i cofnięcia decyzji o zamrożeniu kont Human Rights House Tbilisi i innych fundacji;
- Uchylenia wszystkich aktów prawnych i ich nowelizacji, które są wymierzone w działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego, podważają ją i uznają za przestępstwo oraz naruszają międzynarodowe zobowiązania Gruzji w zakresie praw człowieka, w tym „Ustawy o rejestracji agentów zagranicznych”, ustawy o „Przejrzystości wpływów zagranicznych” oraz poprawek do ustawy o zgromadzeniach i demonstracjach, kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń administracyjnych;
- Zaprzestania ataków na obrońców praw człowieka, dziennikarzy oraz wszczęcie dochodzeń w sprawie dokonanych napaści.
Niżej podpisani:
- Human Rights House Yerevan (Armenia) oraz organizacje zrzeszone:
- Pink Human Rights Defender NGO
- PEN Armenia
- ‘Socioscope” NGO
- Legal Education Society (Azerbejdżan)
- Belarusian Human Rights House
- Helsinki Citizens’ Assembly Banjaluka (Bośnia i Hercegowina)
- Zdravo da ste (Bośnia i Hercegowina)
- PEN Belarus
- Human Rights Center “Viasna” (Białoruś)
- Belarusian Helsinki Committee
- Human Rights House Zagreb oraz organizacje zrzeszone:
- B.a.B.e. Be active. Be emancipated.
- Croatian Platform for International Citizen Solidarity
- Human Rights House Oslo oraz organizacje zrzeszone:
- Human Rights House Foundation
- Krisesentersekretariatet
- The Women’s Front of Norway
- Mental health and human rights info
- Helsinki Foundation for Human Rights (Polska)
- Human Rights House Belgrade oraz organizacje zrzeszone:
- Lawyers’ Committee for Human Rights YUCOM
- Educational Human Rights House Chernihiv oraz organizacje zrzeszone:
- Ukrainian Helsinki Human Rights Union
- FREERIGHTS
- Human Rights House Crimea oraz organizacje zrzeszone:
- CCE “Almenda”
- Human Rights Centre ZMINA
- NGO Crimean Process
- Regional Center for Human Rights
- ZMINA
- Index on Censorship (Wielka Brytania)
