Kobiety, które w wyniku tzw. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego otrzymają odmowę wykonania zabiegu przerwania ciąży, mogą złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC).
Helsińska Fundacja Praw Człowieka udziela wsparcia prawnego w procesie składania skarg i w trakcie postępowania przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Kobiety bezpośrednio dotknięte tzw. orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego rozważające podjęcie kroków prawnych mogą skontaktować się z Fundacją za pośrednictwem adresu e-mail: precedens [at] hfhr.pl (*)
Europejski Trybunał Praw Człowieka wydaje wiążące wyroki, w których stwierdza naruszenie przez państwo Konwencji i w których może zasądzić określone kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia. Trzeba jednak zaznaczyć, że postępowanie w sprawie trwa zazwyczaj kilka lat. Pewną szansą w sytuacjach nadzwyczajnych może być zastosowanie przez Trybunał środków tymczasowych, których celem jest zabezpieczenie przed nieodwracalną szkodą.
Istnieje także możliwość złożenia zawiadomienia do organów Organizacji Narodów Zjednoczonych, w szczególności Komitetu Praw Człowieka i Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (Komitet CEDAW). Rozstrzygnięcia te przybierają formę poglądów (views), które są niewiążącymi rekomendacjami. Wydanie decyzji trwa przeważnie od 2 do 4 lat. Złożenie zawiadomienia do tych organów wyklucza późniejsze wystąpienie ze skargą do strasburskiego Trybunału.
♦
Europejski Trybunał Praw Człowieka rozpatrywał dotychczas kilka polskich spraw dotyczących trudności w dostępie do legalnej aborcji. Wcześniej Trybunał wydał wyroki w sprawach Tysiąc przeciwko Polsce (2007 r.), R R. przeciwko Polsce (2011 r.) oraz P. i S. p. Polsce (2012 r.), we wszystkich uznając naruszenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w związku z niezagwarantowaniem możliwości przerwania ciąży zgodnie z polskim prawem.
Warto zaznaczyć, że pomimo dotychczasowych wyroków Trybunału w Strasburgu, polski rząd od dłuższego czasu nie podjął wystarczających działań, aby zapewnić kobietom efektywny dostęp do legalnego zabiegu przerwania ciąży.
Obecnie przez Trybunał rozpatrywana jest skarga B.B. p. Polsce (skarga nr 67171/17) złożona przez pacjentkę, która w 2014 r. zgłosiła się do Szpitala św. Rodziny w Warszawie. Badania wykazały ciężkie wady płodu, co uprawniało ją do skorzystania z legalnej aborcji. Kobieta zdecydowała się na zabieg przerwania ciąży, jednak poddawano ją kolejnym badaniom oraz namawiano do urodzenia dziecka. Ostatecznie ordynator oddziału, którym był wówczas prof. Bogdan Chazan, odmówił wykonania aborcji powołując się na klauzulę sumienia. W takiej sytuacji lekarz – zgodnie z obowiązującym w tym czasie prawem – miał obowiązek skierować pacjentkę do innej placówki medycznej. Ordynator jednak tego nie zrobił. Gdy kobieta sama zgłosiła się do innego szpitala, okazało się, że na wykonanie aborcji jest już za późno. Dziecko, które się urodziło, zmarło po kilku dniach. Pacjentka po próbach pociągnięcia do odpowiedzialności personelu szpitala, złożyła w 2017 roku skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W 2020 roku Trybunał zakomunikował oficjalnie sprawę polskiemu rządowi. HFPC złożyła w tej sprawie opinię przyjaciela sądu.
Więcej informacji:
- Formularz skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
- Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW) w praktyce
- Komunikacja w sprawie B.B. p. Polsce
- Opinia przyjaciela sądu HFPC w sprawie B.B. p. Polsce
- Informacja o wykonaniu dotychczasowych wyrokach ETPC i wezwaniach Komitetu Ministrów Rady Europy
- Stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka z dn. 22.10.2020 w sprawie tak zwanego orzeczenia TK
(*) Informujemy, że staramy się odpowiadać na każdą wiadomość, list lub interwencję, jednak nie możemy zagwarantować, że Helsińska Fundacja Praw Człowieka będzie miała możliwość zareagować i włączyć się w każdą sprawę.
