Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że wyburzenie w 2015 r. przez miasto Wrocław romskiej osady naruszyło Europejską Konwencję Praw Człowieka. Skargę przeciw polskim władzom złożyło 16 osób pochodzenia romskiego, obywateli Rumunii.
Wyburzenie
Przypomnijmy, że 22 lipca 2015 r. miasto Wrocław zlikwidowało osadę romską we Wrocławiu przy ul. Paprotnej. W momencie wyburzenia osada składała się z pięciu budowli. Rodziny (dorośli i dzieci) mieszkały w osadzie od 2009 r. Skarga do ETPC została złożona na początku 2016 r.
Skarżący Romowie nie wiedzieli o planowanym wyburzeniu ich domów. Rano 22 lipca opuścili swoje domy i wtedy koczowisko zostało wyburzone. W związku z tym utracili miejsce zamieszkania oraz należące do nich rzeczy. Niektóre przedmioty (np. agregaty i piece) zostały przywłaszczone, a pozostałe mienie, w tym dokumenty i leki, zrównane z ziemią i wywiezione na pobliskie wysypisko śmieci wraz z gruzem.
W wyniku rozbiórki skarżący Romowie stali się bezdomni. Po pewnym czasie rodziny wybudowały nowe domostwa na koczowisku przy ul. Kamieńskiego, czyli także na terenie należącym do miasta Wrocław. Warunki tam panujące nie spełniały standardów bezpieczeństwa. Co więcej, nie zapewniono im ani wsparcia w znalezieniu mieszkania, ani pomocy psychologicznej. Wśród osób, które straciły domy, były dzieci i osoby z niepełnosprawnością.
Skarżący są Romami pochodzącymi z Rumunii – grupą społeczną marginalizowaną i wykluczoną społecznie w Polsce, mimo że mieszkają tutaj od ponad 20 lat, a nawet część z nich się tu urodziła. Są obywatelami Unii Europejskiej a jednak nie korzystają z praw związanych z tym statusem. Z uwagi na to, że żyją w skrajnym ubóstwie, nie mogą spełnić warunków rejestracji swojego pobytu na terytorium RP. Dzieje się tak, ponieważ uzyskanie prawa pobytu jest uzależnione od jednego z warunków m.in. od tego czy jest się pracownikiem albo czy posiada się środki finansowe na utrzymanie siebie i członków rodziny i posiada się odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne. Ten szczególny status grupy nie został w tej sprawie wzięty pod uwagę.
Wyrok ETPC – naruszenia prawa do poszanowana życia prywatnego i rodzinnego
Trybunał w Strasburgu uznał, że likwidacja domostw była sprzeczna z Europejską Konwencją Praw Człowieka. Działania władz naruszyły prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego Skarżących. ETPC przyznał im zadośćuczynienie – po 5 tys. euro dla każdej z poszkodowanych rodzin.
Na prośbę HFPC pełnomocniczkami skarżących w postepowaniu przed ETPC są adw. prof. UW dr hab. Dorota Pudzianowska z Kancelarii Dentons oraz adw. Sylwia Gregorczyk- Abram. Przygotowanie skargi było możliwe dzięki pomocy etnolożki Agaty Ferenc ze Stowarzyszenia Nomada, która od wielu lat współpracuje ze społecznością Romów we Wrocławiu.
To niezwykle ważny wyrok, w którym ETPCz stwierdził, że państwo dopuściło się naruszenia praw skarżących, gdyż w procesie likwidacji osady, na której mieszkali nienależycie chroniono ich prawo do życia prywatnego i rodzinnego. Chodzi tu przede wszystkim o zlikwidowanie koczowiska z zaskoczenia oraz o zniszczenie i wywiezienie na wysypisko prywatnych rzeczy skarżących (w tym leków, dokumentów takich jak akty urodzenia czy zgonu). ETPC podkreśla też, że sytuacja Romów jako marginalizowanej społecznie mniejszości nie została odpowiednio uwzględniona w postępowaniach administracyjnych dotyczących rozbiórki ich osady i w tym wyraża się dyskryminacja tej grupy przez władze w tej konkretnej sprawie – stwierdza adw. prof. UW dr hab. Dorota Pudzianowska, pełnomocniczka Skarżących.
Wyrok można przeczytać tutaj.
