Do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka dotarły doniesienia o nieprawidłowościach w jednym z krakowskich DPS, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom starszym i przewlekle chorym. Personel ośrodka miał uderzać, popychać i poniżać do osoby w nim przebywające. HFPC zwróciła się do Wojewody Małopolskiego Łukasza Kmity z prośbą o zbadanie tej sprawy i podjęcie działań mających na celu zapobieganie podobnym zdarzeniom w przeszłości. Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego przekazał informację, że Urząd zawiadomił prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa na szkodę pensjonariuszy DPS.
Pod koniec marca 2023 r. HFPC dostała informację o możliwych zaniedbaniach i nadużyciach ze strony personelu jednego z krakowskich DPC. Miało wynikać z niej, że niektórzy członkowie personelu mieli niejednokrotnie znęcać się nad pensjonariuszami, popychać ich, a także uderzać, mieszkańcy ośrodka mieli być przywiązywani do łóżek (również na noc), a pacjenci z niepełnosprawnościami do wózków. Fundacji przekazano również drastyczne zdjęcia, na których można było zobaczyć m.in. łóżka, podłogi oraz toalety zabrudzone fekaliami, pensjonariusza z zaschniętą krwią na twarzy i nieopatrzoną raną, a także seniorów leżących w fekaliach.
HFPC: Jeżeli władze mają informacje świadczące o realnym zagrożeniu danej osoby torturami, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem ze strony podmiotu prywatnego, są zobowiązane podjąć działania mające na celu ochronę przed takimi zdarzeniami
Na początku maja 2023 r. HFPC wystąpiła do Wojewody Małopolskiego Łukasza Kmity z pismem, w którym prosiliśmy o zbadanie sprawy potencjalnych zaniedbań i nadużyć ze strony pracowników tego Domu Pomocy Społecznej. Fundacja podkreśliła, że dla zapewnienia poszanowania wolności od tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania nie wystarczy, aby władze powstrzymały się od działań naruszających tę wolność, ale konieczna jest również – w niektórych przypadkach – aktywna ochrona obywateli przed podobnymi zachowaniami ze strony podmiotów prywatnych. Obowiązek ten ciąży na władzach, gdy wiedziały o zagrożeniu torturami, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem albo miała informacje uzasadniające przypuszczenie, że takie zagrożenie występuje. Fundacja podkreśliła szczególne znaczenie tego obowiązku w odniesieniu do najbardziej wrażliwych grup społecznych, w tym w stosunku do osób starszych czy z niepełnosprawnościami.
W swoim piśmie HFPC zwróciła również uwagę na obowiązek odpowiedniej reakcji władz na doniesienie o naruszeniu zakazu tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania, polegający na przeprowadzeniu efektywnego śledztwa. Postępowanie takie powinno być prowadzone w sposób pozwalający zarówno na ustalenie przebiegu wypadków, jak i – ewentualne – oskarżenie i ukaranie osób odpowiedzialnych. Nieadekwatność śledztwa może doprowadzić do naruszenia art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, stanowiącego o wolności od tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania.
23 maja 2023 r. HFPC otrzymała odpowiedź od Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego Jacka Kowalczyka. Poinformował Fundację, że 17 marca 2023 r. do Urzędu wpłynęło podobne doniesienie o zagrożeniu bezpieczeństwa mieszkańców tego DPS, w związku z którym jeszcze tego samego dnia podjęto w placówce czynności kontrolne. Jak wynika z pisma, już 20 marca 2023 r. Małopolski Urząd Wojewódzki zawiadomił prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa. Fundację poinformowano, że protokół z kontroli doraźnej pracowników Urzędu został przekazany prokuraturze.
