We wrześniu Komitet Ministrów Rady Europy znów będzie zajmował się wykonywaniem wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
- Wciąż uznawanym za niewykonany jest wyrok w sprawie Burża przeciwko Polsce, dotyczący problemu długotrwałego stosowania tymczasowego aresztowania.
- Przed zbliżającym się posiedzeniem, HFPC przedstawiła Komitetowi Ministrów swoje kolejne stanowisko w tej sprawie, zgodnie z którym Komitet powinien kontynuować nadzór nad wykonaniem strasburskiego wyroku przez polskie władze.
Wyrok ETPC ws. tymczasowego aresztowania trwającego ponad 3 lata
Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku Burża przeciwko Polsce orzekł, że w sprawie doszło do naruszenia art. 5 ust. 3 EKPC ze względu na długotrwałe, bo trwające 3 lata, 2 miesiące i 9 dni tymczasowe aresztowanie. Ponadto ETPC wskazał, że:
(…) we wszystkich postanowieniach przedłużających pozbawienie wolności skarżącego nie pojawił się żaden inny konkretny dowód na to, że skarżący będzie mataczył, skłaniał inne osoby do składania zeznań na jego korzyść, ucieknie lub w inny sposób będzie zakłócał przebieg postępowania. Ponadto powody pozbawienia wolności były często identyczne w odniesieniu do wszystkich współoskarżonych i nie zawierały argumentów odnoszących się konkretnie do skarżącego (…). W związku z tym wraz z upływem czasu podstawy, na których się opierano, stały się mniej istotne i nie mogą uzasadniać całego okresu ponad trzech lat i dwóch miesięcy, w którym nałożono najpoważniejszy środek zapobiegawczy przeciwko skarżącemu.
Wyrok w Strasburgu to nie koniec
Po wydaniu orzeczenia przez Europejski Trybunał Praw Człowieka nadzór nad jego wykonaniem sprawuje Komitet Ministrów Rady Europy. Organizacje pozarządowe mają możliwość przedstawiania mu swoich stanowisk. HFPC regularnie korzysta z tej możliwości. Celem tych wystąpień jest poinformowanie Komitetu Ministrów o działaniach podjętych na poziomie krajowym po wydaniu wyroku, wskazanie kierunków oraz rekomendacji dla władz krajowych.
Wystąpienie HFPC do Komitetu Ministrów Rady Europy
W wystąpieniu do Komitetu Ministrów Rady Europy, HFPC zwróciła uwagę, że od 2015 roku liczba osób tymczasowo aresztowanych systematycznie wzrasta z 4 162 do 8 692 w 2020 roku. Pod koniec ubiegłego roku, populacja tymczasowo aresztowanych stanowiła 12,8% liczby osadzonych osadzonych w zakładach karnych/aresztach śledczych.
Ponadto, z wystąpienia Fundacji wynika, że wciąż rośnie czas trwania postępowań przygotowawczych, co niewątpliwie może mieć wpływ na długość tymczasowego aresztowania na etapie postępowania prokuratorskiego. Również w sądach rejonowych zwiększa się systematycznie liczba spraw długotrwałych, jak również średni czas ich trwania. Konsekwencją tego może być wzrost średniego czasu trwania tymczasowego aresztowania. Jednakże, szczególną uwagę należy zwrócić na sądy okręgowe, które w sprawach karnych prowadzą, zwłaszcza w I instancji, najtrudniejsze i najbardziej rozbudowane sprawy. W sądach okręgowych zwiększa się zarówno liczba postępowań trwających przez dłuższe okresy, jak i wydłuża się średni czas trwania spraw. W tych sądach w wyraźny sposób zwiększa się również liczba osób tymczasowo aresztowanych przez ponad 6 miesięcy, jak również średni czas trwania tymczasowego aresztowania.
Niewątpliwie, wpływ na powyższą sytuację ma pandemia koronawirusa SARS-CoV-2, która destabilizuje pracę organów ścigania oraz sądów, a tym samym odbija się ona również na sytuacji osób tymczasowo aresztowanych, względem których wspomniany środek stosowany będzie w sposób nadmierny i długotrwały.
