HFPC przedstawiła przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka opinię przyjaciela sądu w sprawie Levada przeciwko Rosji, która dotyczy rosyjskiej ustawy o NGO. Zgodnie z tym aktem prawnym, wszystkie organizacje pozarządowe „zaangażowane w działalność polityczną”, które pozyskują środki finansowe ze źródeł zagranicznych, podlegają rejestracji jako „zagraniczni agenci”. Ponadto, wszystkie ich publikacje muszą zawierać informację, że pochodzą od „zagranicznego agenta”. Organizacje takie zostały również obarczone szeregiem innych, dodatkowych obowiązków administracyjnych.
Ingerencja w gwarantowane prawa
W swojej opinii amicus curiae HFPC podkreśla, że tego rodzaju przepisy ingerują w gwarantowaną na mocy prawa międzynarodowego wolność zrzeszania się oraz, blisko z nią związaną, wolność słowa. Z tego względu, ustawy ograniczające możliwość pozyskiwania przez organizacje pozarządowe środków finansowych zostały skrytykowane przez wiele organów międzynarodowych. Wskazywały one w szczególności, że niedopuszczalne jest dyskryminowanie organizacji w oparciu o kryterium ich źródeł finansowania oraz prowadzenie kampanii mających na celu ich zdyskredytowanie w oczach opinii publicznej.
Podobne ograniczenia wprowadzono także m.in. na Węgrzech, gdzie również wzbudziły one kontrowersje. HFPC zauważyła, że zwolennicy ograniczenia dopuszczalności finansowania organizacji pozarządowych z zagranicy nierzadko przywołują przykład obowiązującej w USA ustawy o rejestracji agentów zagranicznych (Foreign Agents Registration Act). W praktyce jednak, przepisy amerykańskie interpretowane są zawężająco i nie są stosowane przeciwko organizacjom pozarządowym zajmującym się np. ochroną praw człowieka czy działaniami na rzecz praworządności, lecz przede wszystkim obejmują organizacje, nierzadko komercyjne, zajmujące się lobbingiem politycznym na rzecz obcych państw.
Znaczenie wyroku ETPC w kontekście międzynarodowym
Fundacja wskazała, że wyrok ETPC w omawianej sprawie może mieć znaczenie nie tylko dla Rosji, ale także dla całej Europy. Liczne organy międzynarodowe wskazują, że w ostatnim okresie w wielu państwach można zaobserwować niepokojące tendencje do coraz szerszych ograniczeń wolności działalności organizacji pozarządowych. Orzeczenie Trybunału może przyczynić się do wzmocnieniu standardów ochrony wolności zrzeszania się, a w konsekwencji także zniechęcić inne państwa do wprowadzania podobnych regulacji. W tym zakresie HFPC przywołała przykład Polski, gdzie jak dotychczas nie uchwalono podobnej „ustawy o agentach zagranicznych”, jednakże organizacje pozarządowe otrzymujące środki finansowe z zagranicy były przedmiotem ataków telewizji publicznej, a ponadto władze podjęły pewne działania negatywnie wpływające na wolność działalności NGO.
