- Do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zwrócił się mężczyzna skazany kilkudziesięcioma analogicznymi wyrokami, które nie zostały mu prawidłowo doręczone.
- Po otrzymaniu wyroku łącznego skazany podjął próby wznowienia postępowań, które w kilkunastu przypadkach doprowadziły do uniewinnienia, a następnie złożył wniosek o przerwę w karze, by skuteczniej dochodzić swojej niewinności w pozostałych sprawach.
- Fundacja sporządziła opinię w przedmiocie standardów udzielania przerwy w karze. Wskazała w niej, że złożona sytuacja procesowa mężczyzny uprawnia go do uzyskania przerwy ze względu na przesłankę „ważnych względów osobistych”.
- Dnia 19 października 2022 r. sąd udzielił mężczyźnie przerwy w karze.
Do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zwrócił się mężczyzna niesłusznie skazany za oszustwa w kilkudziesięciu analogicznych postępowaniach, które toczyły się przed sądami w całej Polsce. Mężczyzna nie zamierzał nikogo wprowadzać w błąd, a ze względu na blokadę konta na portalu nie mógł realizować zamówień złożonych przez klientów – w związku z czym nie wypełnił znamion przestępstwa oszustwa, za które został skazany. Wyroki zapadły w trybie nakazowym, który umożliwia skazanie bez rozprawy i nie zostały prawidłowo doręczone, przez co skazany nie mógł wnieść od nich sprzeciwu. O ich istnieniu dowiedział się dopiero w momencie wydania wyroku łącznego, w którym wymierzono mu karę 8 lat pozbawienia wolności.
Mężczyzna podjął następnie próby wznowienia postępowań, aby wykazać w nich swoją niewinność. Z pomocą obrońców udało mu się uzyskać wyroki uniewinniające w kilkunastu sprawach, w których sądy orzekały, że mężczyzna nie miał zamiaru uzyskania korzyści majątkowej przez wprowadzenie swoich klientów w błąd. Z tego względu wnioskował też o przerwę w karze – bezskutecznie. Sąd wskazał, że przerwy udziela się wyjątkowo i jedynie w przypadku ciężkiej choroby jest to obowiązkowe. W sytuacji, gdy zachodzą ważne względy osobiste albo rodzinne sąd może wyrazić zgodę na przerwę, ale w praktyce nie dzieje się to często.
Prowadzenie spraw przez pozbawionego wolności skazanego zostało znacząco utrudnione od wejścia w życie nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego w dniu 17 września 2022 r., odkąd to więzień mógł wykonać do obrońcy jedno połączenie w tygodniu. Biorąc pod uwagę, że był on uczestnikiem kilkudziesięciu postępowań toczących się przed sądami w całej Polsce, będąc reprezentowanym przez kilku obrońców, właściwie pozbawiono go możliwości kontaktu z adwokatami. Po otrzymaniu kolejnych wyroków uniewinniających mężczyzna postanowił ponownie złożyć do sądu wniosek o udzielenie zgody na przerwę w wykonywaniu kary. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wysłała do sądu opinię w przedmiocie standardów udzielania przerwy w wykonaniu kary, popierając starania mężczyzny.
HFPC: W szczególnych przypadkach wątpliwości co do winy osadzonego, w połączeniu z ograniczonym kontaktem z obrońcami, mogą być rozpatrywane w kategorii ważnych względów osobistych, uprawniających do uzyskania przerwy w karze.
W swojej opinii Fundacja zwróciła uwagę, że zapadłe liczne wyroki uniewinniające w analogicznych sprawach, liczba postępowań toczących się w sądach rozlokowanych w całej Polsce oraz znacząco utrudniony kontakt z obrońcami składały się na wyjątkową sytuację procesową mężczyzny, uzasadniającą jego starania o przerwę w oparciu o przesłankę ważnych względów osobistych. Na zasadzie analogii HFPC przywołała także przepisy prawa karnego procesowego, które w toku postępowania kasacyjnego oraz ułaskawieniowego pozwalają na udzielenie przerwy w karze w razie wątpliwości co do winy skazanego.
Kolejno Fundacja poczyniła uwagi dotyczące prawa do rzetelnego postępowania sądowego, a w szczególności prawa do obrony. Przypomniała, że – zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – władze powinny umożliwić więźniom korzystanie ze wszystkich uprawnień gwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w tym prawa do obrony. HFPC przywołała wyrok Trybunału, w którym uznał za niedopuszczalne w świetle standardów rzetelnego procesu, aby osadzony miał możliwość kontaktu z adwokatem wyłącznie przez 2 godziny w tygodniu. W podsumowaniu Fundacja podkreśliła również, że ze względu na wydanie wyroków w trybie nakazowym oraz ich niewłaściwe doręczenie, mężczyzna był pozbawiony prawa do obrony na wcześniejszych etapach postępowań.
Sąd przychylił się do naszej argumentacji i udzielił mężczyźnie przerwy w wykonaniu kary na czas 6 miesięcy.
