Na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, zmieniającego rozporządzenie w sprawie strzeżonych ośrodków i aresztów dla cudzoziemców. HFPC podjęła się przygotowania uwag do zamieszczonego projektu i przedstawienia ich projektodawcom.
Projektowane zmiany dotyczą trzech przepisów, znajdujących się w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie strzeżonych ośrodków i aresztów dla cudzoziemców.
Kontenery mieszkalne: próba legitymizacji nieludzkich i niebezpiecznych dla zdrowia warunków
Jedna z projektowanych zmian dotyczy kwestii dostępu do sanitariatów dla cudzoziemców, którzy zostali zakwaterowani w kontenerach mieszkalnych na terenie strzeżonego ośrodka. Obecne rozporządzenie zakłada, że kontenery mieszkalne, w których umieszczeni są cudzoziemcy, powinny być wyposażone w „węzeł sanitarny z misą ustępową, umywalką i urządzeniem natryskowym.”. Jak wynika z wizytacji przeprowadzonych w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców w Kętrzynie przez przedstawicieli Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur i sędziego penitencjarnego Sądu Okręgowego w Olsztynie, kontenery obecnie wykorzystywane przez Straż Graniczną nie są wyposażone w urządzenia sanitarne. Projektowane zmiany mają usankcjonować obecny stan rzeczy, pozwalając na umieszczanie urządzeń sanitarnych poza kontenerami mieszkalnymi.
Jak wskazuje prawniczka Fundacji, aplikantka adwokacka Maria Poszytek:
Osoby pozbawione wolności w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców powinny mieć możliwość realizowania swoich potrzeb w sposób godny i humanitarny. Zmuszanie ludzi do wychodzenia na deszcz, śnieg czy mróz w celu skorzystania z toalety lub wzięcia prysznica nie znajduje uzasadnienia. Jest to rozwiązanie niedopuszczalne, zwłaszcza w stosunku rodzin z dziećmi i innych osób o szczególnych potrzebach.
Dopuszczalność wykorzystywania kontenerów jako pomieszczeń mieszkalnych strzeżonego ośrodka była od początku krytykowana przez HFPC.
Bezterminowe umieszczanie cudzoziemców w warunkach przeludnienia i w pomieszczeniach poza terenem ośrodka
Projekt rozporządzenia świadczy o zamiarze przyjęcia na stałe rozwiązań, które w założeniu miały charakter tymczasowy. Chodzi o możliwość usytuowania pomieszczeń mieszkalnych poza terenem strzeżonego ośrodka oraz umieszczania cudzoziemców w pokojach i celach mieszkalnych o powierzchni mniejszej niż 4 m kw./ os, dochodzącej nawet do 2 m kw./ os.
Projekt rozporządzenia przewiduje wprawdzie przesłanki, które będą musiały zostać spełnione, aby kwaterować cudzoziemców w pokojach niespełniających podstawowych standardów, jednak są one zbyt ogólne, aby mogły stanowić realne ograniczenie. Niezależnie od powyższego, nic nie uzasadnia umieszczania ludzi w pokojach o powierzchni 2 m kw. na osobę, zaś taką możliwość dopuszcza projekt rozporządzenia.
W przedstawionej opinii przypomnieliśmy orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, z którego wynika, że przetrzymywanie ludzi w warunkach nielicujących z godnością ludzką nie może być przez władze uzasadnione czynnikami związanymi ze zwiększonym napływem migrantów. Warunki proponowane w projekcie rozporządzenia mogą zatem prowadzić do naruszenia zakazu poniżającego traktowania z art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Jeśli nie ma możliwości zapewnienia godnych warunków w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców, to najwyższa pora, aby zamiast występować do sądów z wnioskami o umieszczenie cudzoziemców w strzeżonym ośrodku, Straż Graniczna zaczęła częściej stosować środki wolnościowe w celu zabezpieczenia postępowania administracyjnego – podkreśla Maria Poszytek.
Pełna treść opinii HFPC do pobrania poniżej:
