Wywózki do lasu, próby ich pozornej legalizacji, przemoc ze strony służb, brak możliwości udzielenia pomocy medycznej wycieńczonym osobom przepychanym wielokrotnie przez drut kolczasty na granicy – to wciąż aktualny obraz kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej. I to na tych problemach skupiła się Helsińska Fundacja Praw Człowieka w swoim raporcie dla Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka dotyczącym naruszeń praw człowieka na granicach międzynarodowych w poprzednim roku.
W swoim raporcie dla Rady Praw Człowieka z maja 2021 roku Specjalny Sprawozdawca ds. praw człowieka migrantów przypominał, że stosowanie pushbacków jako elementu polityki migracyjnej niektórych państw musi się skończyć. Przedstawił jednocześnie wiele rekomendacji, jak zarządzać bezpieczeństwem granic z poszanowaniem praw człowieka. Na bazie tych obserwacji Specjalny Sprawozdawca postanowił poświęcić również swój kolejny raport kwestii naruszeń praw człowieka na granicach międzynarodowych państw – zarówno lądowych, jak i morskich.
Raport Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka przesłany do Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka stanowi propozycję wkładu do wyżej opisanego raportu, podsumowującego sytuację na granicach Polski w 2021 roku. Skupiliśmy się na opisie kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej oraz związanej z nią polityki państwa i wybranych instytucji. Raport krótko podsumowuje problemy prawne i dotyczące zachowań służb i naruszeń praw człowieka, o których informowaliśmy zarówno samodzielnie, jak i działając w ramach szerokiego ruchu społecznego – Grupy Granica. Opisujemy między innymi zmiany w ustawach dotyczących cudzoziemców, łamiące zasady unijnego prawa azylowego oraz niezgodne ze standardami praw człowieka, naruszenia związane z wprowadzeniem i trwaniem stanu wyjątkowego, czy niedopuszczalne warunki panujące w Strzeżonych Ośrodkach dla Cudzoziemców.
Kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej nie skończył się wraz z zakończeniem 2021 roku. Nadal wiele osób codziennie stara się przekroczyć granicę, nie mając dostępu do legalnych przejść granicznych – narażając się tym samym na wiele niebezpieczeństw, w tym na wywózki na tereny Białorusi i przemoc ze strony tamtejszych służb. Jednocześnie zakaz przebywania w okolicach granicy z Białorusią został przedłużony do 30 czerwca 2022 roku, wobec czego jakakolwiek pomoc osobom poddawanym wielokrotnym wywózkom do Białorusi jest bardzo utrudniona.
