Na portalu społecznościowym Facebook jedna z użytkowniczek opisała sytuację, która wzbudziła zaniepokojenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w związku z niezapewnieniem osobie pokrzywdzonej przysługujących jej uprawnień. Organizacja skierowała pismo do Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi z prośbą o wyjaśnienie sytuacji i podjęcie odpowiednich działań.
W kwietniu 2017 r. prawnicy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, na prośbę Komendy Głównej Policji, przeprowadzili szkolenie w zakresie praw wynikających z Dyrektywy o prawach ofiar. W całodniowych warsztatach wzięli udział wszyscy pełnomocnicy do spraw ochrony praw człowieka w Policji.
Relacja zaatakowanej kobiety
Z relacji kobiety wynika, że 25 lutego około 5 rano została zaatakowana przez nieznanego sprawcę, który pobił ją, groził i usiłował zgwałcić. Sprawca został spłoszony przez przechodniów.
Kobieta zadzwoniła na telefon alarmowy 112, po około 25 minutach na miejsce przyjechał patrol Policji. Funkcjonariusze podjęli nieudaną próbę odnalezienia sprawcy, po czym odwieźli kobietę na miejsce zdarzenia, aby udzielono jej pomocy medycznej. W karetce kobieta miała usłyszeć, że taka sytuacja nie miałaby miejsca gdyby była bardziej uważna i „nie miała słuchawek w uszach”. W szpitalu lekarze stwierdzili u pokrzywdzonej brak objawów neurologicznych i została z niego wypisana.
Po opuszczeniu szpitala kobieta udała się na komisariat. Dowiedziała się, że funkcjonariusze sporządzili notatkę, z której wynikało, że pouczono ją o przysługujących prawach, co było niezgodne z prawdą. Poinformowano ją również, że ze względu na charakter obrażeń, działania sprawcy mogą być ścigane jedynie z oskarżenia prywatnego. Po wielokrotnych próbach przedstawienia zajścia funkcjonariuszom, kobieta została przesłuchana przez prokuratora, po czym poinformowaną ją, że sprawca będzie jednak ścigany przez odpowiednie organy.
Interwencja HFPC
W interwencji HFPC podkreśla, że na mocy kodeksu karnego osoba pokrzywdzona nabywa szereg uprawnień, a o przysługujących jej prawach powinna zostać poinformowana w sposób jasny i zrozumiały.
Prawa osoby pokrzywdzonej są ponadto szczegółowo uregulowane w Dyrektywie o prawach ofiar, która ustanawia normy minimalne w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony pokrzywdzonych w postępowaniu karnym. Dyrektywa nakłada na państwo obowiązek zapewnienia ofierze przestępstwa odpowiednich informacji i porad w sposób zrozumiały i przystępny, z uwzględnieniem jej cech osobowych. Dodatkowo pokrzywdzony powinien uzyskać wsparcie i ochronę, przy czym powinny one być dostępne już od chwili, gdy organy procesowe pozyskają informacje, że dana osoba został pokrzywdzona.
„Niewątpliwie ochrona przed wtórną wiktymizacją, zastraszaniem bądź odwetem to wyznaczniki dla prowadzenia postępowania przy uwzględnieniu praw pokrzywdzonego” – mówi Piotr Kubaszewski, koordynator Programu Interwencji Prawnej w HFPC. „W postępowaniu przygotowawczym prawo do ochrony ofiar obejmuje w szczególności przesłuchanie ofiary bez zbędnej zwłoki i tylko wtedy, gdy jest to absolutnie niezbędne” – dodaje.
„Zagwarantowanie praw ofiarom przestępstw jest obowiązkiem państwa i wynika z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W orzecznictwie Trybunał podkreślił, że poważne akty przemocy nie mogą być ignorowane przez władze publiczne” – mówi Julia Gerlich, prawniczka HFPC.
Przestępstwa naruszające takie dobra jak życie, zdrowie, czy wolność seksualna, nakładają na państwo szczególne obowiązki ze względu na doznaną przez ofiarę krzywdę. W związku z powyższym, Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwróciła się do Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi z prośbą o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji, a także podjęcie działań, które zapobiegną powtórzeniu się tego rodzaju zdarzeń w przyszłości.
