Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował rządowi skargę sędziego Pawła Juszczyszyna. Skarżący argumentuje, że zawieszenie go w czynnościach służbowych z mocy uchwały Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego narusza jego prawa gwarantowane w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Sprawa sędziego Juszczyszyna prowadzona jest w ramach Programu Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, a skarżącego w postępowaniu przed ETPC reprezentuje dr Piotr Kładoczny.
Tło sprawy
Skarżący, jako sędzia delegowany do Sądu Okręgowego w Olsztynie, rozpatrywał sprawę, w której w pierwszej instancji orzekał sędzia powołany przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa w składzie osobowym ustalonym na podstawie ustawy z grudnia 2017 r., przewidującej wybór członków-sędziów KRS przez Sejm. Mając na uwadze orzecznictwo TSUE oraz uchwałę trzech izb Sądu Najwyższego, skarżący podjął działania w celu ustalenia, czy tak powołany sędzia spełnia wymogi niezależności. W tym celu sędzia Juszczyszyn wydał postanowienie, w którym zażądał od Szefa Kancelarii Sejmu przekazania dokumentów dotyczących procedury wyboru członków KRS. Wkrótce potem Minister Sprawiedliwości odwołał sędziego Juszczyszyna z delegacji. Dodatkowo, przeciwko skarżącemu wszczęto postępowanie dyscyplinarne.
Dzień po postawieniu skarżącemu zarzutów, Prezes Sądu Rejonowego w Olsztynie zarządził natychmiastową przerwę w wykonywaniu czynności służbowych wobec skarżącego na okres do wydania uchwały przez Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego. Zgodnie z przepisami o wydaniu takiego zarządzenia prezes sądu musi zawiadomić sąd dyscyplinarny, który może albo je uchylić, albo wydać uchwalę o zawieszeniu sędziego w czynnościach służbowych.
W postępowaniu w pierwszej instancji Izba Dyscyplinarna SN uchyliła zarządzenie Prezesa Sądu Okręgowego w Olsztynie. Uchwała ta została jednak zaskarżona przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych. W toku postępowania w obu instancjach obrońcy skarżącego wskazywali na brak właściwości Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i wnosili o wyznaczenie izby właściwej do rozpoznania.
Uchwałą z dnia 4 lutego 2020 r. Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego zmieniła zaskarżoną uchwałę i zawiesiła skarżącego w czynnościach służbowych. Ponadto Izba Dyscyplinarna uchwaliła zmniejszenie jego wynagrodzenia o 40% na czas trwania zawieszenia.
Skarga do ETPC
W swojej skardze do ETPC skarżący postawił zarzuty naruszenia kilku przepisów. Po pierwsze, wskazał na naruszenie art. 6 ust. 1 EKPC (prawo do sądu) w zakresie, w jakim gwarantuje on prawo do rozpoznania sprawy przez sąd niezależny, bezstronny i ustanowiony ustawą. W tym zakresie skarżący zwrócił uwagę na okoliczności, w jakich doszło do utworzenia Izby Dyscyplinarnej, fakt, że orzekają w niej sędziowie powołani na wniosek tzw. neo-KRS oraz podnoszone argumenty co do jej charakteru jako sądu specjalnego. Skarżący odwołał się także do orzecznictwa Sądu Najwyższego i TSUE. Po drugie, skarżący podniósł zarzut naruszenia art. 8 EKPC (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) gwarantującego prawo do ochrony reputacji. Argumentował, że zawieszenie go w czynnościach służbowych oraz stwierdzenia znajdujące się w uchwale Izby Dyscyplinarnej godzą w jego reputację i dobre imię. Ingerencja w prywatność była przy tym nieproporcjonalna, gdyż skarżącemu nie zapewniono mechanizmów ochrony prawnej (ze względu na wadliwy kształt Izby Dyscyplinarnej), a ponadto nałożona na niego sankcja nie służyła żadnemu uzasadnionemu celowi. Po trzecie, skarżący zarzucił również naruszenie art. 18 (granice stosowania ograniczeń praw) w związku z art. 8 EKPC wskazując, że ograniczenie jego prawa do prywatności nastąpiło dla realizacji celów nieprzewidzianych w tym drugim przepisie, tj. po to, by zastraszyć skarżącego i innych sędziów oraz zniechęcić ich do działań mających na celu weryfikację legalności powołań sędziów nominowanych w upolitycznionej procedurze. Wreszcie, skarżący postawił także zarzut naruszenia art. 1 Protokołu nr 1 do EKPC (ochrona własności) ze względu na niezasadne ograniczenie jego praw majątkowych.
