Obecnie osoby z niepełnosprawnościami mogą skorzystać z usprawnień jedynie podczas egzaminu adwokackiego, radcowskiego i notarialnego, w trakcie których istnieje możliwość wydłużenia o połowę czasu przewidzianego na rozwiązanie egzaminu. Natomiast egzaminy wstępne na te same aplikacje nie są już dostosowane do osób z niepełnosprawnościami. Jakichkolwiek dostosowań brakuje również przypadku egzaminów na aplikację komorniczą, ogólną oraz egzaminu sędziowskiego i prokuratorskiego brak jest jakichkolwiek dostosowań.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka skierowała pisma w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych, Prezesa Krajowej Rady Notarialnej, Prezesa Krajowej Rady Komorniczej oraz Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
„W naszej ocenie możliwość wprowadzenia usprawnień dla osób z niepełnosprawnościami podczas testów i egzaminów dotyczących aplikacji prawniczych ma charakter systemowy, a obecne przepisy dotyczące tej materii są niekonsekwentne i niespójne” – mówi dr Dorota Pudzianowska, prawniczka HFPC. „Niezrozumiałe jest różnicowanie sytuacji osób z niepełnosprawnościami w zależności od tego jaki rodzaj aplikacji chcą odbyć i jaki zawód prawniczy w przyszłości chcą wykonywać” – dodaje dr Pudzianowska.
Zdaniem HFPC brak dostosowań dla osób z niepełnosprawnościami na etapie aplikacji prawniczych stanowi istotny wyłom w procesie kształcenia i zdobywania kwalifikacji zawodowych przez takie osoby. Jest to szczególnie widoczne w kontekście uprawnień przyznanych osobom z niepełnosprawnościami na etapach kształcenia podstawowego, gimnazjalnego, licealnego, a także na poziomie szkolnictwa wyższego.
Prawa osób z niepełnosprawnościami gwarantowane są aktami prawa polskiego, jak i międzynarodowego. Na podstawie art. 32 Konstytucji RP zakazana jest dyskryminacja osób z jakiejkolwiek przyczyny, w tym z uwagi na niepełnosprawność. Jednocześnie zgodnie ratyfikowaną przez Polskę Konwencją ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami, na państwach stronach Konwencji ciąży obowiązek zapewnienia racjonalnych usprawnień dla osób z niepełnosprawnościami, co dotyczy również warunków podejmowania działalności zawodowej.
