Jednym z głównych tematów trwających obecnie kampanii referendalnych i wyborczych jest temat migracji. HFPC oraz FOR złożyły w trybie referendalnym skargę na wypowiedzi premiera Mateusza Morawieckiego oraz partii Prawo i Sprawiedliwość, zarzucając im szerzenie nieprawdziwych informacji.
Wniosek HFPC
W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji sporna pozostawała kwestia legitymacji HFPC do złożenia wniosku w trybie referendalnym przeciwko premierowi Mateuszowi Morawieckiemu i partii Prawo i Sprawiedliwość. Ustawa o referendum ogólnokrajowym mówi, że z takim wnioskiem może wystąpić „każdy, czyjego prawa dotyczy wynik postępowania”.
Sąd wskazał, że HFPC jest zarejestrowana jako organizacja uprawniona do prowadzenia kampanii referendalnej. „Sąd wskazał również, że HFPC ma interes prawny w stwierdzeniu nieprawdziwości informacji zawartych w materiale referendalnym, co wynika z aktywnego udziału w kampanii referendalnej oraz zadań statutowych” – mówi adw. Maria Poszytek, która reprezentowała HFPC w tym postępowaniu.
Zdaniem HFPC, jest to precedensowe rozstrzygnięcie, które pozwala obywatelom zrzeszonym w organizacjach pozarządowych przyczynić się do zapewnienia, że stanowiska w sprawach poddanych pod referendum będą prezentowane rzetelnie.
Wypowiedzi premiera
Interwencje HFPC i FOR dotyczyły dwóch wypowiedzi premiera Mateusza Morawieckiego. W pierwszej premier mówił o “przymusowej” relokacji “nielegalnych” migrantów, z kolei w drugiej wypowiedzi mówił o odrzuceniu mechanizmu relokacji w referendum zaplanowanym na 15 października 2023 r.
Zdaniem HFPC obydwie wypowiedzi odnosiły się do szeroko dyskutowanego w kampanii wyborczej projektu unijnego rozporządzenia. Projekt jest wciąż na etapie negocjacji pomiędzy instytucjami UE, a jego ostatnia wersja zakłada wprowadzenie tzw. mechanizmu solidarnościowego. Mechanizm ten ma polegać na dzielonym pomiędzy państwa członkowskie UE zarządzaniu migracją – państwa z dużym obciążeniem migracyjnym będą mogły uzyskać wsparcie od pozostałych państw członkowskich. Państwa wspierające będą mogły wybrać pomiędzy uczestnictwem w procesie relokacji cudzoziemców (ostatni projekt rozporządzenia odnosi się głównie do osób z krajów państw trzecich, które przebywają w UE legalnie) a wsparciem finansowym lub organizacyjnym.
„Naszym zdaniem, poprzez to, że projekt daje państwu członkowskiemu swobodny wybór co do sposobu uczestniczenia w mechanizmie solidarności, w żadnym razie nie można mówić o <<przymusowej relokacji>>” – mówi Małgorzata Szuleka, sekretarz zarządu HFPC.
Tymczasem, zdaniem Sądu Okręgowego w Warszawie, nawet możliwość wyboru jednej z trzech alternatyw może być rozpatrywana w kategorii obowiązku, a więc premier Morawiecki miał prawo do takiej oceny.
We wniosku do sądu HFPC zwracała również uwagę, że twierdzenie, iż w referendum można odrzucić projekt przepisów prawa UE, jest stwierdzeniem nieprawdziwym i wprowadzającym w błąd. Kraje członkowskie nie mogą decydować w referendum o przyjęciu lub odrzuceniu danego prawa UE. Sąd uznał jednak, że nie można wskazać, by ta wypowiedź premiera Morawieckiego odnosiła się do możliwości przyjęcia bądź odrzucenia przepisów rozporządzenia UE w drodze referendum.
Co więcej, Sąd potwierdził, że rozporządzenia UE stanowią część prawa wtórnego UE i przyjmowane są przez instytucje UE zgodnie z traktatami UE. Zdaniem Sądu trudno przyjąć, że Premier Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polski miałby sugerować w materiale wyborczym, iż obywatele polscy zadecydują w referendum o przyjęciu lub odrzuceniu projektu aktu prawnego UE.
HFPC wniosła zażalenie na postanowienie sądu I instancji. W czwartek 12 października 2023 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił zażalenie HFPC. Postanowienie jest prawomocne.
Udział w referendum
Od sierpnia 2023 r. HFPC wspólnie z koalicją organizacji społecznych w tym m.in. Amnesty International, FOR oraz Instytutem Spraw Publicznych apeluje o niebranie udziału w referendum. Sprzeciw organizacji wynika z poważnych obaw co do uczciwości, legalności i konsekwencji referendum przeprowadzonego w takich warunkach i okolicznościach.
„Nasze obawy budzi również sposób prowadzenia kampanii referendalnej i wykorzystywanie tematu migracji do szerzenia dezinformacji i uprzedzeń względem migrantów” – mówi Maciej Nowicki, prezes HFPC.
Organizacje społeczne apelują o głosowanie w wyborach do Sejmu i Senatu oraz odmówienie udziału w referendum. Więcej informacji na stronie www.niedajsobiewcisnacreferendum.pl/
