HFPC przedstawiła uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającego stawki świadczeń dla cudzoziemców ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej. Jego wysokość w opinii Fundacji nadal nie pozwala na zagwarantowanie odpowiedniego poziomu życia, w tym na utrzymanie i ochronę zdrowia fizycznego i psychicznego.
Zarówno aktualne kwoty, jak i te przewidziane w projekcie rozporządzenia wciąż są o wiele niższe niż minimum socjalne w Polsce.
Dziesięć złotych więcej
Projekt rozporządzenia MSWiA zakłada zmianę wysokości kwoty na zakup środków higieny osobistej związanej z pobytem w ośrodku dla cudzoziemców z 20 na 30 zł na jedną osobę. Jednocześnie projekt nie przewiduje podwyższenia wysokości kieszonkowego, wynoszącego obecnie 50 zł na osobę. Kwota ta nie była waloryzowana od 2005 roku. Oznacza to, że od 1 stycznia 2022 r. osoba ubiegająca się o udzielnie ochrony międzynarodowej i zamieszkująca ośrodek dla cudzoziemców będzie otrzymywała sumarycznie 80 zł miesięcznie. Jak podkreśla HFPC, taka kwota jest niewystarczająca na pokrycie niezbędnych wydatków, szczególnie dla rodziców małych dzieci potrzebujących większej ilości środków higienicznych.
Poniżej progu ubóstwa
HFPC zwraca także uwagę, że zbyt niskie są proponowane świadczenia pieniężne na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu cudzoziemca. To fundusze przyznawane w sytuacji, gdy osoba decyduje się na samodzielny wynajem mieszkania zamiast korzystania z miejsca w ośrodku recepcyjnym. Projekt rozporządzenia podwyższa tę kwotę (waloryzowaną ostatnio w 2005 roku) o zaledwie 16 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego, co łącznie daje 766 zł miesięcznie. Im większa rodzina, tym świadczenie na osobę jest mniejsze, choć liczniejsze rodziny zgodnie z projektem mają otrzymać największą podwyżkę (w przypadku czterech osób z 1500 zł na 2400 zł, czyli 600 zł na osobę).
Fundacja podkreśla, że te kwoty są niższe od minimum socjalnego, wyznaczającego próg ubóstwa, które na koniec 2020 roku wynosiło niecałe 1270 zł dla gospodarstwa jednoosobowego. To rozwarstwienie rośnie z liczbą członków rodziny – minimum socjalne dla czterech osób wynosi 4063 zł. Jednocześnie cudzoziemcy ubiegający się o udzielenie ochrony międzynarodowej nie mogą pobierać świadczeń z pomocy społecznej ani pracować przez pierwsze 6 miesięcy od złożenia wniosku o ochronę. Ich jedynym dochodem są więc wspomniane świadczenia zapewniane przez Urząd do Spraw Cudzoziemców, w dodatku wypłacane dla wszystkich w tej samej wysokości, bez względu na stan zdrowia, wiek czy zdolność do pracy i szanse na jej znalezienie.
Czas na zmiany
Jak wskazuje Fundacja, zbyt niskie świadczenia dla cudzoziemców oczekujących na decyzję w sprawie przyznania im ochrony międzynarodowej nie spełniają wymogów unijnych określonych w dyrektywach i orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z uwagi na to, że nie gwarantują one godnego poziomu życia, HFPC proponuje:
- podwyższenie wysokości świadczenia pieniężnego, którego poziom byłby wyższy niż minimum socjalne,
- podwyższenie wysokości kieszonkowego oraz pomocy pieniężnej na zakup środków higieny osobistej do wysokości min. 100 zł,
- opracowanie zasad regularnej waloryzacji świadczeń i pomocy pieniężnej oraz
- umożliwienie podejmowania pracy przez cudzoziemców ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej już po upływie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku, co zdecydowanie pozwoliłoby na podniesienie poziomu życia cudzoziemcom.
