Stosowanie tymczasowego aresztowania w sprawach gospodarczych - raport z badań aktowych
Monitorowanie stosowania w Polsce tymczasowego aresztowania jest stałym elementem działalności Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, która przejawia się w wielu wymiarach. Zapraszamy do lektury nowego raportu badającego ten problem - tym razem w sprawach gospodarczych.
Po pierwsze, jest przedmiotem działalności interwencyjnej – w sprawach, które do nas trafiają. Fundacja sporządza i przedstawia sądom szczegółowe opinie prawne dotyczące zasadności dalszego przedłużania izolacyjnego środka zapobiegawczego w świetle standardów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Po drugie, to obszar licznych działań HFPC podejmowanych na arenie międzynarodowej. Wreszcie po trzecie, na przestrzeni lat był to temat wielu naszych raportów i opracowań. Jeden z ostatnich, opublikowany we wrześniu 2023 r., nie pozostawia wątpliwości, iż piętnaście lat po wydaniu wyroku w sprawie Kauczor przeciwko Polsce, nadużywanie tymczasowego aresztowania pozostaje systemową bolączką polskiego wymiaru sprawiedliwości. Oprócz wzrostu liczby osób tymczasowo aresztowanych w ostatnich latach, zwłaszcza w przypadkach długotrwałego stosowania najsurowszego środka zapobiegawczego, utrzymującej się skuteczności wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania na poziomie ok. 90%, a wniosków o przedłużenie – 95%, przy jednoczesnym wprost proporcjonalnym spadku skuteczności zażaleń na stosowanie tego środka, raport wykazał jeszcze jedną interesującą zależność. Otóż rozdział VI raportu zawiera wyciąg najważniejszych spraw z ostatnich 5 lat, w których HFPC przedstawiała sądom opinie prawne wskazujące na niezasadność stosowania tymczasowego aresztowania w świetle standardów Konwencji i orzecznictwa ETPC. Ich analiza prowadzi do wniosku, iż najczęściej działo się to w sprawach gospodarczych, w których materiał dowodowy sprowadzał się przede wszystkim do oceny zgromadzonej w danej sprawie dokumentacji. Okazało się przy tym, iż znaczna część spraw dotyczących przewlekłego stosowania tymczasowego aresztowania miała właśnie gospodarczy charakter. Także w takich sprawach bardzo często stawiany był zarzut udziału w zorganizowanej grupie przestępczej (art. 258 k.k.), który prawie automatycznie prowadzi do stosowania tymczasowego aresztowania, często długotrwałego. Powyższe ustalenia sprowokowały nas do szczegółowego zbadania stosowania tymczasowego aresztowania w sprawach gospodarczych w oparciu o akta sądowe.
Niniejsze opracowanie stanowi efekt tych badań, zapraszamy do lektury.
