Fundacja prosi o wyjaśnienie powodów usunięcia z wykazu spraw ekstradycyjnych oraz nieuwzględnienia spraw dotyczących innych środków zapobiegawczych niż tymczasowe aresztowanie
Jako przykład problemów, wynikających z usunięcia spraw ekstradycyjnych z wykazu, Fundacja wskazuje sprawę pana X, w której stosowane są nieizolacyjne środki zapobiegawcze.
Ze względu na stan epidemii wprowadzono liczne obostrzenia w pracy sądów. Mają one na celu zapewnienie bezpieczeństwa zarówno sędziom i pracownikom sądów, jak i stronom postępowania. Jak podkreślono w piśmie, HFPC w pełni zdaje sobie sprawę z konieczności zmian w funkcjonowaniu sądów, jednak jak podkreśla, wprowadzone restrykcje muszą uwzględniać wartości, które leżą u podstaw prawa do rzetelnego postępowania.
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało tzw. wykaz spraw pilnych, na podstawie którego pewna kategoria spraw powinna być rozpatrywana. Jednocześnie, upoważnił prezesów sądów, w razie potrzeby i pilności, do decydowania o rozpoznawaniu innych spraw niż w wykazie. Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie uznał sprawy ekstradycyjne za sprawy pilne i ujął je w wykazie, jednak kilka tygodni później, zostały z wykazu usunięte. Jednocześnie, sprawy o zastosowanie, zmianę, przedłużenie lub uchylenie środka zapobiegawczego, innego niż tymczasowe aresztowanie nie są traktowane jako sprawy pilne na podstawie obecnie obowiązującego zarządzenia.
Według Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, sprawy ekstradycyjne i sprawy dotyczące nieizolacyjnych środków zapobiegawczych, które także często orzekane są w przypadku spraw ekstradycyjnych, wiążą się z ograniczeniem wolności osobistej i udowadniają, że nawet w przypadku stanu epidemii, należy mieć na uwadze standardy wynikające z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w zakresie dostępu do sądu, ale także z art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w zakresie prawa do życia prywatnego i rodzinnego. Jak podkreśla Fundacja, nieizolacyjne środki zapobiegawcze stanowią poważną ingerencję w wolność osobistą chronioną na podstawie art. 41 Konstytucji. Z tego też względu ich stosowanie powinno trwać tylko tak długo, jak jest to uzasadnione.
Do Fundacji wpłynęła sprawa p. X z problemem sprawy ekstradycyjnej, w której stosowane są nieizolacyjne środki zapobiegawcze. Obrońca p. X, adw. Bogumił Zygmont wskazywał Fundacji na problem związany z nierozpatrzeniem wniosku o ekstradycję jego klienta do Kazachstanu, a także nierozpatrzenie wniosku o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci dozoru Policji. Jak wynika z informacji przedstawionej przez obrońcę p. X dnia 12 listopada 2019 roku został on zatrzymany w Polsce w związku z poszukiwaniami przez wymiar sprawiedliwości Kazachstanu w oparciu o czerwoną notę Interpolu. Dnia 14 listopada 2019 roku Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł o zastosowaniu wobec p. X wolnościowych środków zapobiegawczych w postaci poręczenia majątkowego na kwotę 100.000 zł połączonego z zatrzymaniem paszportu oraz dozoru Policji z obowiązkiem stawiennictwa 7 razy w tygodniu. Następnie dnia 15 stycznia 2020 roku prokuratura zdecydowała o zmianie stosowanego wobec p. X środka zapobiegawczego w postaci dozoru Policji polegającego na stawiennictwie w odpowiedniej jednostce Policji 3 razy w tygodniu.
Według HFPC, sprawa p. X jest przykładem problemów związanych z rozpatrywaniem spraw uznanych za tzw. sprawy pilne. W skierowanym piśmie, przedstawiciele Fundacji zwracają się z pytaniem o powody braku przypisania sprawom ekstradycyjnym charakteru spraw pilnych i braku uwzględnienia spraw dotyczących zastosowania, zmiany, przedłużenia lub uchylenia środka zapobiegawczego, innego niż tymczasowe aresztowanie. Jednocześnie, Fundacja zwróciła się z pytaniem do Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie czy rozważa zmianę zarządzenia, dotyczącego wykazu spraw pilnych.
