Po rozpoznaniu zażalenia pełnomocniczki irackiej rodziny, Sąd Rejonowy w B. nakazał Prokuraturze przeprowadzenie śledztwa w sprawie dokonanego przez funkcjonariuszy Straży Granicznej zawrócenia na Białoruś (czyli tzw. pushback’u).
Wcześniej Prokuratura odmówiła wszczęcia w tej sprawie śledztwa. Fundacja przedstawiła swoje stanowisko. W opinii skierowanej do sądu rozpatrującego zażalenie Fundacja przypomniała, że zgodnie z ugruntowaną już linią orzeczniczą sądów administracyjnych wykonanie czynności zawrócenia cudzoziemca do linii granicy, której pozorną podstawę stanowi § 3 ust. 2b Rozporządzenia Granicznego1, narusza prawo krajowe, w tym Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, oraz jest niezgodne ze standardami prawa międzynarodowego, między innymi z zakazem zbiorowego wydalania cudzoziemców i zasadą non-refoulement. Samo Rozporządzenie, w ocenie sądów administracyjnych, nie może być skutecznie powoływane przez Straż Graniczną jako podstawa prawna zawracania cudzoziemców do linii granicy. W opinii Fundacji, podjęcie przez funkcjonariuszy działań na podstawie przepisu Rozporządzenia Granicznego, z pominięciem kontekstu ustawowego i konstytucyjnego (w tym konstytucyjnej zasady legalizmu i hierarchii źródeł prawa), powinno zostać zbadane pod kątem ewentualnego przekroczenia uprawnień i / lub niedopełnienia obowiązków.
Jednocześnie prawniczka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, działając w charakterze pełnomocniczki cudzoziemca, skierowała do Prokuratury Krajowej zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przekroczenia uprawnień / niedopełnienia obowiązków w innej, podobnej sprawie zawrócenia do linii granicy. Jest to jedna ze spraw, w której wcześniej wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku, orzekając o bezskuteczności, czyli niezgodności z prawem zawrócenia skarżącego na Białoruś.
