Stanowisko Zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Kolektywu Szpila w związku z komunikatem Prokuratury Okręgowej dotyczącym sprawy pięciu osób oskarżonych o niesienie pomocy humanitarnej.
30 stycznia 2025 roku Prokuratura Okręgowa w Białymstoku opublikowała komunikat dotyczący zarzutów karnych wobec pięciu osób, które niosły pomoc humanitarną na granicy polsko-białoruskiej. W swoim stanowisku prokuratura sugeruje, że w medialnych relacjach na temat tej sprawy zabrakło „bezstronnego przytoczenia faktów”. Tymczasem to właśnie treść i sposób przedstawienia informacji w komunikacie prokuratury budzą poważne wątpliwości, ze względu na liczne nieścisłości i manipulacje.
Sprzeciwiamy się próbom powiązania tej sprawy z przemytem ludzi. Początkowo czterem oskarżonym osobom postawiono zarzuty organizowania niezgodnego z prawem przekraczania granicy (art. 264 § 3 Kodeksu karnego), jednak prokuratura wycofała się z tej kwalifikacji i oskarżyła je wyłącznie o „ułatwianie pobytu na terytorium RP” (art. 264a Kodeksu karnego). Nie wykazano, aby oskarżeni odnieśli jakiekolwiek korzyści majątkowe czy osobiste. Nawet prokuratura uznała więc, że działali bezinteresownie.
W swoim komunikacie prokuratura zaciera granice między organizowaniem nielegalnego przekraczania granicy, a czynnościami, za które odpowiadają oskarżeni. Przypominamy – Piątka stanęła przed sądem za dostarczenie pożywienia, ubrań, schronienia, odpoczynku i przewiezienie członków migrującej rodziny na krótkim odcinku w pobliżu granicy. Prokuratura przywołuje statystyki, które mają sugerować, że sprawa ta jest częścią szerszego zjawiska, jednak dane uzyskane przez zespół antyrepresyjny z Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim, uzyskane na podstawie wniosku o dostęp do informacji publicznej, pokazują coś zupełnie innego. Według nich, w latach 2021-2024 za ułatwianie pobytu (art. 264a kk) skazano zaledwie pięć osób – i wszystkie działały w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wnioski nasuwają się same – ta sprawa nie wpisuje się w schemat, który próbuje narzucić prokuratura.
Stanowczo protestujemy przeciwko działaniom Prokuratury Okręgowej w Białymstoku, które odbieramy jako próbę wywołania efektu mrożącego – zniechęcenia innych do niesienia pomocy humanitarnej. W tym kontekście oceniamy również zgłoszony przez prokuraturę wniosek o wyłączenie jawności i odbieramy go jako próbę zamknięcia ust i możliwości odpowiadania na manipulacje, poprzez pozbawienie szansy na odwoływanie się do faktów i materiału dowodowego.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka i Kolektyw Szpila będą nadal wspierać prawnie osoby, które doświadczają represji za niesienie pomocy humanitarnej.
Pomaganie jest legalne. Żaden człowiek nie jest nielegalny. To pushbacki są nielegalne.
Kolektyw Szpila i Zarząd Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
