Europejska Rada ds. Uchodźców i Wypędzonych (ECRE) wydała wspólne stanowisko organizacji pozarządowych, skierowane do państw członkowskich Unii Europejskiej i Parlamentu Europejskiego na temat reformy unijnego prawa azylowego.
W oświadczeniu organizacje ostrzegają, że niektóre z mechanizmów proponowanych w ramach reformy prawa azylowego obniżają standardy ochrony i naruszają prawa osób ubiegających się o azyl w Europie.
Obecne wysiłki Rady zmierzają do połączenia dotychczasowych propozycji i przyjęcia jednego Rozporządzenia w sprawie kryzysu, siły wyższej i instrumentalizacji. Proponowane przepisy pozawalałyby w tych trzech przypadkach na uchylenie się przez państwa członkowskie od niektórych zobowiązań związanych z przyjmowaniem osób poszukujących ochrony. Definicja tych pojęć jest na tyle nieprecyzyjna, że grozić może stosowaniem przez państwa interpretacji rozszerzającej i nadużywania tych instytucji. Obawa ta jest o tyle uzasadniona, że już dzisiaj UE mierzy się z ogromnym problemem związanym z nieszanowaniem prawa na jej zewnętrznych granicach, zwłaszcza w obliczu pogłębiającego się kryzysu praworządności w państwach członkowskich.
Jak zaznaczają organizacje, przyjęcie propozycji oznaczałoby:
- Utrudnienie dostępu do ochrony międzynarodowej, wsparcia prawnego i zwiększone ryzyko bezprawnego zawracania poza granice UE,
- Zwiększone ryzyko detencji osób na granicy, w tym dzieci bez opieki i rodzin,
- Zwiększone ryzyko dyskryminacji niektórych osób uchodźczych,
- Zwiększenie odpowiedzialności państw członkowskich, które przestrzegają standardów ochrony,
- Rozkład wspólnego systemu azylowego, który już teraz cierpi z powodu powszechnego nieprzestrzegania przepisów, co w dużej mierze pozostaje bezkarne.
Organizacje podkreślają także, że obecne ramy prawne zapewniają elastyczność, równocześnie ograniczając ewentualne nadużycia przez traktaty i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Apelują też do państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego o odrzucenie połączonego rozporządzenia i odstępstw, które mogłyby prowadzić do naruszenia praw podstawowych. W oświadczeniu wskazane są też warunki, które powinny zostać spełnione, aby reforma prawa UE nie prowadziła do dalszych naruszeń prawa pierwotnego UE, a także praw osób poszukujących ochrony.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka podpisała się pod oświadczeniem.
