NSA uchylił decyzje pozbawiające Klienta HFPC ochrony międzynarodowej w Polsce. Mężczyzna z Jemenu był zagrożony powrotem do swojej ojczyzny. Sytuacja w Jemenie pozostaje krytyczna zarówno pod względem humanitarnym, jak i politycznym. Trwająca od 2015 roku wojna domowa między siłami lojalnymi wobec prezydenta a zbrojną opozycją, w tym ruchem Huti, doprowadziła do jednego z najpoważniejszych kryzysów humanitarnych na świecie. Szacuje się, że około 80% ludności Jemenu żyje w skrajnym ubóstwie, a ponad 18 milionów osób potrzebuje pilnej pomocy humanitarnej.
Batalia o przyznanie ochrony międzynarodowej w Polsce
Do Fundacji zgłosił się mężczyzna z Jemenu, który był zagrożony odmową przyznania ochrony międzynarodowej i nakazem powrotu do kraju pochodzenia. Na początku jego sprawy Straż Graniczna oraz Szef Urzędu do spraw Cudzoziemców wydali decyzje o zobowiązaniu do powrotu do kraju pochodzenia. Zostały one zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA w wyroku z września 2023 r. (sygn. IV SA/Wa 1061/23) stwierdził, że organy obu instancji prawidłowo rozpatrzyły sprawę. Uznał, że mimo “stanu niepokoju” w Jemenie, nasz Klient nie wykazał wystąpienia wobec niego skonkretyzowanego i zindywidualizowanego zagrożenia, a tym samym nie spełnił przesłanki z art. 348 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach, a więc nie może otrzymać zgody na pobyt humanitarny. Zdaniem Sądu nie było także podstaw do udzielenia zgody na pobyt tolerowany.
Nie zgadzając się z treścią wyroku, wnieśliśmy skargę kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, w której zarzuciliśmy naruszenia w postaci m.in. dowolnej oceny materiału dowodowego, w szczególności w kwestii oceny ryzyka naruszenia praw człowieka w kraju pochodzenia. Podkreśliliśmy, że WSA nie uwzględnił faktu, że powroty do Jemenu zostały wstrzymane przez Straż Graniczną już w sierpniu 2022 r. oraz że organ I instancji nie zgromadził materiału dowodowego pozwalającego na ustalenie istotnych okoliczności sprawy. Co więcej, w swojej decyzji Szef Urzędu ds. Cudzoziemców powołał się na nieaktualny raport dotyczący sytuacji w Jemenie.
Co się dzieje w Jemenie?
Jemen, położony na południowym krańcu Półwyspu Arabskiego, zmaga się z jednym z najpoważniejszych kryzysów humanitarnych na świecie. Od 2015 roku trwa tam wojna domowa między siłami lojalnymi wobec rządu prezydenta Hadiego a ruchem Huti wspieranym przez Iran. Konflikt zaostrza sytuację epidemiologiczną – Jemen mierzy się z największą w historii epidemią cholery, a dostęp do opieki medycznej jest ograniczony. Ponad 18 milionów osób potrzebuje pilnej pomocy humanitarnej, a niemal połowa dzieci cierpi z powodu niedożywienia. Kryzys zmusza setki tysięcy ludzi do ucieczki, co pogłębia destabilizację regionu. Brak wody, żywności i podstawowych usług utrudnia codzienne życie, czyniąc sytuację w Jemenie dramatyczną.
NSA przychylił się do stanowiska HFPC i uchylił poprzednie decyzje
Naczelny Sąd Administracyjny przychylił się do zarzutu wadliwości postępowania dowodowego i w konsekwencji błędnej oceny stanu faktycznego w kontekście spełnienia przesłanek do przyznania zgody na pobyt humanitarny. Sąd podkreślił, że informacja o sytuacji w kraju pochodzenia jest kluczowa dla postępowania o przyznanie ochrony międzynarodowej. Musi być zbadana z należytą starannością. Przykładowo, organ II instancji powołał się na opracowanie Wydziału Informacji o Krajach Pochodzenia Urzędu do Spraw Cudzoziemców, ale wywiódł z niego błędne wnioski, w szczególności nie uwzględnił stanowiska Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców z 21 października 2021 r. NSApodkreślił, że analiza tego opracowania prowadzi do odmiennych wniosków, niż te poczynione przez WSA. Okoliczności faktyczne dotyczące sytuacji w Jemenie, w szczególności związane z trwającą tam wojną domową, wskazują, że co najmniej prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa mogłoby być zagrożone w sytuacji powrotu. NSA wskazał, że ustalono fakty mogące co do zasady stanowić podstawę udzielenia skarżącemu zgodę na pobyt humanitarny lub pobyt tolerowany, a zatem organy błędnie wywiodły, że sytuacja w kraju pochodzenia nie stanowi podstawy do udzielenia skarżącemu udzielenia jednej z form ochrony krajowej. NSA uznał, że istnieją podstawy do przyjęcia, że zaskarżona decyzja WSA oraz poprzedzająca ją decyzja zostały wydane z mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy naruszeniem przepisów. Na tej podstawie NSA uchylił wyrok WSA oraz zaskarżoną przed sądem I instancji decyzję oraz poprzedzającą ją decyzje organu administracyjnego.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 listopada 2024 r. sygn. akt II OSK 165/24
