600-stronicowy raport identyfikuje najbardziej jaskrawe przypadki naruszeń wymiaru sprawiedliwości, wolności mediów, swobód obywatelskich i praw człowieka w Unii Europejskiej (UE) w 2024 roku. Kompleksowa analiza, opracowana we współpracy z 43 organizacjami praw człowieka z 21 krajów UE - w tym z Helsińską Fundacją Praw Człowieka. Wyniki raportu są uwzględniane w cyklu monitorowania praworządności przez Komisję Europejską (KE), a organizacje uczestniczące w projekcie przedstawiają lokalne spostrzeżenia podczas tegorocznych wizyt w poszczególnych krajach.
Jak wynika z raportu, środki finansowe przeznaczane na sądownictwo są niewystarczające w alarmująco dużej liczbie krajów UE, co prowadzi do problemów systemowych, takich jak przytłaczająca liczba spraw, nieadekwatne wynagrodzenia i ograniczony dostęp do pomocy prawnej.
Własność mediów pozostaje nieprzejrzysta, poziom pluralizmu rynkowego w wielu krajach jest niski, a państwa członkowskie, w których skala zjawiska jest znacząca, nie podjęły działań, by rozwiązać tę sytuację. Dotyczy to w szczególności Chorwacji, Węgier, Włoch, Malty i Rumunii.
Prawo do pokojowych protestów było w 2024 roku zagrożone, szczególnie w przypadku demonstracji klimatycznych i propalestyńskich. Rozwiązywano protesty i nakładano wysokie kary na uczestników.
Wiele krajów, w tym Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Węgry, Rumunia i Holandia, zgłaszało zwiększone i nieproporcjonalne użycie siły przez policję, a w kilku państwach władze próbowały utrzymać ograniczenia poprzez zmiany w przepisach dotyczących prawa do protestu. Pełny raport w języku angielskim można pobrać stąd.
Raport Liberties na temat praworządności w Polsce wskazuje na kontynuację działań osłabiających demokratyczne instytucje i zasady. Pomimo upływu czasu, tendencje te pozostają niezmienne, co budzi poważne obawy dotyczące stanu demokracji w kraju.
Najważniejsze wnioski dotyczące praworządności w Polsce:
-
Niezależność sądownictwa: Rząd nadal podejmuje działania podważające niezależność sądów, co prowadzi do erozji trójpodziału władzy i osłabienia kontroli nad władzą wykonawczą.
-
Wolność mediów: Władze kontynuują próby ograniczania wolności mediów, co skutkuje zmniejszeniem pluralizmu informacyjnego i utrudnia obywatelom dostęp do niezależnych źródeł informacji.
-
Społeczeństwo obywatelskie: Organizacje pozarządowe i aktywiści wciąż spotykają się z rosnącą presją ze strony władz, w tym z nadmiernymi regulacjami i ograniczeniami finansowymi, co utrudnia im działanie na rzecz ochrony praw człowieka i demokracji.
-
Prawa człowieka: Wprowadzane są przepisy i działania ograniczające prawa mniejszości, w tym społeczności LGBT+, co prowadzi do marginalizacji i dyskryminacji tych grup.
-
Reakcja Unii Europejskiej: UE nadal wyraża zaniepokojenie sytuacją w Polsce, jednak dotychczasowe działania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów w zakresie przywrócenia praworządności.
Podsumowując, raport wskazuje na utrzymujące się zagrożenia dla demokracji i praworządności, co wymaga pilnych działań zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.
