ARTICLE 19 Europe, Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Sieć Obywatelska Watchdog Polska utworzyły polską grupę roboczą zajmująca się problemem działań prawnych typu SLAPP. Współpraca odbywa się w ramach CASE - Koalicji Przeciw SLAPP w Europie.
Celem grupy jest wspieranie osób poszkodowanych SLAPP, działania na rzecz zmiany praktyki i przepisów w Polsce, a także analiza samego zjawiska. Zapraszamy do włączenia się inne organizacje zainteresowane systemowymi zmianami w tym zakresie.
Co to jest SLAPP?
SLAPP (z ang. Strategic Lawsuit Against Public Participation - strategiczne działania prawne zmierzające do stłumienia debaty publicznej) to nękanie procesami sądowymi w celu zablokowania udziału społeczeństwa, w tym aktywistów czy dziennikarzy, w pokojowych protestach, publikacji artykułów śledczych albo po prostu informowaniu o nieprawidłowościach władzy, firm czy konkretnych osób lub organizacji. Choć problem nie jest nowy to w ostatnich latach się nasilił.
Kto jest narażony na SLAPP?
Działania prawne typu SLAPP mogą być skierowane przeciwko każdemu, kto angażuje się w sprawy interesu publicznego lub informuje o nadużyciach władzy i wpływowych osób. Grupy szczególnie narażone na SLAPP to dziennikarze, watchdogi, aktywiści, obrońcy praw, sygnaliści, organizacje prowadzące kampanie, związki zawodowe lub stowarzyszenia branżowe oraz naukowcy.
SLAPP wpływają na wiele sektorów, od ochrony środowiska po edukację, media i rzecznictwo antykorupcyjne. Do działań typu SLAPP wykorzystywane są różne przepisy prawa, m.in przepisy dotyczące zniesławienia czy ochrony dóbr osobistych.
Dlaczego to ważne?
Osoby lub instytucje, które zakładają działania prawne typu SLAPP niekoniecznie dążą do wygrania tych procesów. Ich celem jest zastraszanie i doprowadzenie do kłopotów finansowych dziennikarzy i aktywistów, a także organizacji, w których działają. Przedłużające się, trwające latami procesy, to ogromne obciążenie psychiczne i finansowe. W rezultacie, SLAPP-y obniżają jakość debaty publicznej, mogą skutecznie uciszyć krytyczne głosy i ograniczyć dostęp społeczeństwa do niezależnej informacji. Niezbędne jest wprowadzenie jasnych mechanizmów i przepisów, które zapewniłyby wysoki poziom ochrony przed SLAPP-ami dla tych, którzy działają w interesie publicznym.
Na SLAPP narażone są osoby, które starają się nagłaśniać wszelkie nieprawidłowości w działaniach władz (centralnych i lokalnych) lub biznesu (sprawa wytoczona przez Amicę). Mogą to być aktywiści, dziennikarze, sygnaliści oraz lokalne watchdogi. Przykładem spraw sądowych typu SLAPP jest sprawa aktywistki Watchdoga Aliny Czyżewskiej czy dziennikarzy Tygodnika Zamojskiego i Wspólnoty Łęczyńskiej, a także pozwy jednostek samorządu terytorialnego przeciwko twórcom Atlasu Nienawiści czy sprawa za protesty z 2020 przeciwko Marcie Lempart, Klementynie Suchanow i Agnieszce Czeredereckiej.
Osoby do kontaktu:
- Jakub Gawron, Atlas Nienawiści – [email protected]
- Małgorzata Kwiędacz-Palosz, Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi – [email protected] w zakresie działań w obszarze ochrony środowiska oraz walki ze zmianami klimatu.
- Joanna Szymańska, ARTICLE 19 Europe – [email protected]
- Konrad Siemaszko, Helsińska Fundacja Praw Człowieka – [email protected]
- Marzena Błaszczyk, Sieć Obywatelska Watchdog Polska – [email protected]
- Anna Grudzińska, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych – [email protected]
