W 2010 roku Helsińska Fundacja Praw Człowieka zaangażowała się w sprawę dotyczącą przewlekłego prowadzenia postępowania karnego.
7 lat i 10 miesięcy „bezczynności oraz licznych uchybień procesowych”
Sprawa pana Wiesława Rutkowskiego dotyczyła przewlekłości postępowania sądowego w sprawie karnej. Europejski Trybunał Praw Człowieka oceniał, czy postępowanie, które trwało niemal 8 lat można było uznać za trwające zbyt długo. ETPC stwierdził, że mimo obszerności sprawy, okresy bezczynności oraz liczne uchybienia procesowe doprowadziły do znacznej przewlekłości postępowania, do czego skarżący w żaden sposób się nie przyczynił. W sprawie tej, mimo że akt oskarżenia przeciwko skarżącemu trafił do sądu w grudniu 2002 r. – pierwsza rozprawa odbyła się dopiero po czterech latach. Następnie stan przewlekłości wywołał spór o właściwość i konieczność prowadzenia od czerwca 2008 r. postępowania od początku. Ostatecznie w lipcu 2010 r. skarżący został uniewinniony od stawianych mu zarzutów. W tej sprawie skarga na przewlekłość została złożona przez W. Rutkowskiego. W czerwcu 2010 r. sąd uwzględnił ją i przyznał skarżącemu 2 tys. zł tytułem rekompensaty. Sąd krajowy badając przewlekłość postępowania wziął pod uwagę tylko okres, którego bieg rozpoczął się w dniu 17 września 2004 r., tj. w dniu, w którym ustawa o skardze na przewlekłość postępowania weszła w życie.
PSP podejmuje kroki prawne. Trybunał w Strasburgu wydaje wyrok
HFPC złożyła w imieniu Wiesława Rutkowskiego skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w związku z przewlekłym prowadzeniem postępowania karnego. W postępowaniu przed ETPC mężczyznę reprezentowali prawnicy HFPC.
7 lipca 2015 r. Trybunał w Strasburgu wydał wyrok, w którym uznał, że doszło do naruszeń art. 6 ust. 1 Konwencji w związku z nadmierną długością postępowania oraz art. 13 Konwencji w związku z wadliwym funkcjonowaniem skargi na przewlekłość, opartej na postanowieniach ustawy z 2004 r. Trybunał podkreślił, że wspomniane naruszenia Konwencji polegają zarówno na przewlekłości postępowania karnego, jak i na niestosowaniu przez polskie sądy orzecznictwa ETPC „w zakresie oceny rozsądnej długości postępowań” oraz „odpowiedniego i wystarczającego zadośćuczynienia” z tytułu naruszenia prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. ETPC uznał, że naruszenia mają charakter systemowy i nadał temu rozstrzygnięciu charakter wyroku pilotażowego. Jak wynika z wyroku dotyczącego tej sprawy, największy problem stanowiła „fragmentaryzacja” postępowania, w którym jest badana przewlekłość. ETPC dokonał analizy orzecznictwa sądowego w tym zakresie, wskazując w szczególności, że to Sąd Najwyższy doprowadził do utrwalenia tej praktyki w Polsce. Inną istotną kwestią sygnalizowaną była nieadekwatność przyznawanej rekompensaty.
HFPC obserwuje sprawę
Fundacja w dalszym ciągu monitoruje wykonanie wyroku przez Rząd RP. Podczas ostatniej nowelizacji ustawy o skardze na przewlekłość postępowania HFPC przedstawiła swoją opinię. Ponadto Fundacja już dwukrotnie kierowała pisma do Komitetu Ministrów Rady Europy wskazując, że ostatnie reformy sądownictwa, które doprowadziły do zwiększenia liczby wakatów w sądach, sprawią, że przewlekłość postępowania dalej pozostanie nierozwiązanym problemem.
Sygnatura: Rutkowski i inni p. Polsce, skarga nr 72287/10
W tym roku Program Spraw Precedensowych HFPC obchodzi 15-lecie swojego istnienia! Na przestrzeni tych 15 lat zaangażowaliśmy się w wiele spraw, których wyroki były przełomowe i podniosły standard ochrony praw człowieka w Polsce. Z okazji jubileuszu przypomnimy sprawy, które w największym stopniu przyczyniły się do zwiększenie ochrony praw człowieka w naszym kraju.
