W 2012 roku Helsińska Fundacja Praw Człowieka zaangażowała się w sprawę dotyczącą tajnych więzień CIA w Polsce.
Przetrzymywani i torturowani w tajnym więzieniu na terenie Polski
W 2011 r. Abd al-Rahim al-Nashiri wniósł skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Mężczyzna twierdził, że w latach 2002-2003 był torturowany w tajnym więzieniu CIA w Polsce. W skardze do Trybunału zarzucił naruszenie przez Polskę m.in. zakazu tortur oraz naruszenie prawa do rzetelnego procesu. W 2013 r. podobną skargę wniósł Abu-Zubayda, który obecnie więziony jest w Guantanamo.
W raporcie ONZ sformułowano przypuszczenie, że w latach 2003-2005 w Kiejkutach przetrzymywano ośmiu podejrzanych o terroryzm więźniów, a polskie władze powołały zespół agentów podporządkowanych Amerykanom i tylko przed nimi odpowiedzialnych.
PSP podejmuje kroki prawne
W 2010 r. HFPC ujawniła informację Straży Granicznej, z której wynikało, że od grudnia 2002 do września 2003 r. siedmioma samolotami gulfstream (używanymi m.in. przez CIA) przywieziono do Szyman 20 osób z Afganistanu, Dubaju i Maroka.
16 października 2012 r. Fundacja złożyła przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka opinię przyjaciela sądu. Znaczącą część pisma stanowił opis informacji, które udało się uzyskać HFPC w trybie dostępu do informacji publicznej. Ponadto, Fundacja przedstawiła wykaz danych, których udostępnienia w tym trybie odmówiono, a także informacje dotyczące śledztwa ws. zaangażowania Polski w program tajnych więzień CIA, które na przestrzeni lat udało jej się uzyskać od prokuratury. W opinii, w oparciu o doniesienia medialne, opisane zostały również wątpliwości dotyczące efektywności śledztwa.
ETPC: Doszło do naruszenia praw człowieka
28 lipca 2014 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyroki w sprawach skarg Al-Nashiriego oraz Abu-Zubayda, które ze względu na ten sam zakres przedmiotowy zostały przez Trybunał połączone i przekazane do łącznego rozpoznania. Sędziowie Trybunału jednomyślnie uznali, że w obydwu sprawach doszło do naruszenia szeregu praw człowieka, w tym zakazu tortur, prawa do rzetelnego procesu oraz prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Trybunał wytknął również polskiemu rządowi brak współpracy w ramach tego procesu i tym samym naruszenie art. 38 Konwencji.
ETPC w swoich wyrokach stwierdził, że Polska umożliwiła przetrzymywanie oraz torturowanie dwóch skarżących. Co więcej, Trybunał uznał, że Polska pozwoliła na wywiezienie obydwu skarżących poza granice kraju pomimo tego, że istniało wysokie ryzyko dalszego ich torturowania i nielegalnego przetrzymywania. ETPC odniósł się w swoim wyroku do opinii przyjaciela sądu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz dokumentów, które udało się Fundacji uzyskać. Trybunał zasądził na rzecz Al-Nashiriego i Abu-Zubaydy po 100 tys. euro zadośćuczynienia.
Sygnatura: Al-Nashiri p. Polsce, skarga nr 28761/11, Abu-Zubayd p. Polsce, skarga nr 7511/1
W tym roku Program Spraw Precedensowych HFPC obchodzi 15-lecie swojego istnienia! Na przestrzeni tych 15 lat zaangażowaliśmy się w wiele spraw, których wyroki były przełomowe i podniosły standard ochrony praw człowieka w Polsce. Z okazji jubileuszu przypomnimy sprawy, które w największym stopniu przyczyniły się do zwiększenie ochrony praw człowieka w naszym kraju.
