ETPC wydał wyrok w sprawie Sieć Obywatelska Watchdog Polska przeciwko Polsce, w którym stwierdził, że nieudostępnienie organizacji pozarządowej terminarza spotkań służbowych Julii Przyłębskiej i Mariusza Muszyńskiego, pełniących funkcje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, doprowadziło do naruszenia art. 10 EKPC (wolność słowa). Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła w tej sprawie opinię przyjaciela sądu.
Organizacja pozarządowa Sieć Obywatelska Watchdog Polska zwróciła się o udzielenie jej informacji o liście spotkań władz TK w 2017 roku oraz rejestru wejść do siedziby TK. Trybunał Konstytucyjny odmówił, a w uzasadnieniu podał, że terminarze spotkań nie są dokumentami urzędowymi, a ponadto w Trybunale nie jest prowadzona ewidencja osób odwiedzających budynek.
Organizacja złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ale została ona oddalona, podobnie jak skarga kasacyjna złożona do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Oba sądy uznały, że terminarze spotkań stanowią dokumenty wewnętrzne i nie można ich uznać za informację publiczną w rozumieniu ustaw. Sieć Obywatelska Watchdog Polska złożyła więc w lutym 2020 roku skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Zarzuciła w niej naruszenie przez Polskę art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, chroniącego m.in. wolność otrzymywania i przekazywania informacji.
Opinia amicus curiae HFPC
W lutym 2022 r. HFPC przedłożyła Trybunałowi swoją opinię przyjaciela sądu. Fundacja wskazała m.in. że działania organizacji pozarządowych weryfikujące funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego muszą być uznane za istotne dla interesu publicznego. Jak podkreśliła w swojej opinii przyjaciela sądu, w państwie demokratycznym społeczeństwo musi mieć dostęp do informacji na temat jednego z najważniejszych organów konstytucyjnych. Dzięki działalności organizacji pozarządowych opinia publiczna może dowiedzieć się o wielu nieprawidłowościach, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego. Fundacja omówiła również własne doświadczenia i trudności w ubieganiu się o dostęp do informacji publicznej na temat działalności TK. HFPC ubiega się o udostępnienie listy spraw, w których prezes Julia Przyłębska zdecydowała o zmianie składów orzekających.
Wyrok ETPC
W wyroku wydanym 21 marca 2024 r. ETPC stwierdził, że doszło do naruszenia art. 10 EKPC w zakresie dotyczącym nieudostępnienia terminarza spotkań władz TK. Trybunał przypomniał, że w celu ustalenia, czy odmowa udostępnienia informacji stanowiła ingerencję w „wolność otrzymywania i przekazywania informacji” gwarantowaną w art. 10 EKPC należy wziąć pod uwagę: cel, dla którego żądano informacji, charakter informacji, rolę skarżącego oraz to, czy informacja była gotowa i dostępna. W odniesieniu do pierwszego kryterium ETPC wskazał, że Sieć Obywatelska Watchdog Polska pozyskuje i udostępnia informacje mające istotne znaczenie dla debaty publicznej w Polsce. Informacja żądana w omawianej sprawie także miała takie istotne znaczenie zważywszy na pojawiające się na pojawiające się doniesienia na temat spotkań władz TK z politykami. Trybunał uznał więc, że informacja ta była konieczna dla skarżącej organizacji dla umożliwienia jej korzystania z wolności słowa. Ponadto, zdaniem ETPC informacja była istotna z punktu widzenia interesu publicznego. Zostały spełnione także dwa pozostałe kryteria: skarżąca była organizacją interesu publicznego o ugruntowanej pozycji, a żądana przez nią informacja była „gotowa i dostępna”. Doszło zatem do ingerencji w art. 10 EKPC. Ingerencja ta nie była przy tym uzasadniona – organy krajowe nie wykazały, że odmowa udzielenia informacji służyła jakimś legitymowanym celom, ani że była ona „konieczna w społeczeństwie demokratycznym”. W szczególności, sądy administracyjne nie wzięły pod uwagę szczególnych okoliczności sprawy, lecz ograniczyły się do stwierdzenia, że terminarz spotkań nie stanowi informacji publicznej. Doszło zatem do naruszenia art. 10 EKPC w tym zakresie. ETPC stwierdził natomiast brak naruszenia Konwencji w związku z nieudostępnieniem informacji na temat rejestru wejść do siedziby TK. W odpowiedzi na wniosek skarżącej organizacji TK poinformował bowiem, że rejestr taki nie jest prowadzony, a Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że prawo nie zobowiązuje do jego prowadzenia. Zdaniem ETPC żądana informacja nie była więc „gotowa i dostępna”.
