Emerytura nie może wykluczać automatycznie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego
Pani Anna Nowak (imię i nazwisko zmienione) otrzymała świadczenie pielęgnacyjne dla opiekuna osoby z niepełnosprawnością mimo ustalonego prawa do emerytury. To skutek wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, który uznał, że brak możliwości dokonania wyboru między świadczeniami naruszałby zasadę równego traktowania. Sąd przychylił się do postulatu, iż opiekunowie powinni mieć możliwość zawieszenia wypłaty emerytury, jeśli chcą otrzymać świadczenie pielęgnacyjne.
Na prośbę Fundacji Panią Annę reprezentowali pro bono prawnicy z kancelarii CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm sp.k.
Historia Pani Anny
Pani Anna Nowak od 42 lat opiekuje się córką z niepełnosprawnością, która wymaga stałej opieki. Początkowo godziła pracę zarobkową z opieką nad córką, jednak ze względu na swój stan zdrowia w 1986 roku została uznana za częściowo niezdolną do pracy i uzyskała prawo do renty, a od 2018 roku otrzymuje świadczenie emerytalne. Z powodu krótkiego stażu pracy otrzymywała świadczenie niższe od emerytury minimalnej (878,24 zł netto). Obecnie świadczenie pielęgnacyjne jest dużo wyższe i wynosi 1830 zł.
Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych wykluczają możliwość przyznania świadczenia opiekunom osób z niepełnosprawnościami, jeśli mają ustalone prawo do emerytury – niezależnie od jej wysokości. Z tych względów burmistrz miasta odmówił pani Annie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Decyzja ta została utrzymana w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze.
WSA w Rzeszowie: brak możliwości wyboru między emeryturą a świadczeniem pielęgnacyjnym narusza zasadę równego traktowania
W postępowaniu o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego Panią Annę na prośbę Fundacji reprezentowali pro bono r.pr. Joanna Młot oraz apl. adw. Mateusz Borucki z kancelarii CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm sp.k. Prawnicy zaskarżyli negatywną dla Pani Anny decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie. W lutym 2020 r. niekorzystne rozstrzygnięcia zostały uchylone.
Sąd uznał, że prawo do emerytury nie może automatycznie przekreślać możliwości ubiegania się przez opiekuna o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Taka sytuacja naruszałaby zasadę równego traktowania opiekunów, którzy otrzymują emeryturę w porównaniu do tych opiekunów, którzy mieli możliwość dokonania wyboru między rezygnacją z aktywności zawodowej a otrzymywaniem świadczenia pielęgnacyjnego. W przeciwnym razie pani Anna byłaby w gorszej sytuacji niż osoby, które nigdy nie pracowały, a również sprawują opiekę nad osobami z niepełnosprawnością – mówi r.pr. Joanna Młot z Kancelarii CMS Cameron McKenna.
W trakcie postępowania wskazywaliśmy, że wszyscy opiekunowie osób z niepełnosprawnościami powinni mieć możliwość skorzystania z podobnego poziomu wsparcia ze strony władz. Zgodnie z Konstytucją obowiązkiem władzy publicznej jest wspomaganie rodzin w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, a także udzielanie wsparcia osobom z niepełnosprawnościami. Dlatego zdaniem Sądu opiekunowie, którzy pobierają emerytury, i to w dużo niższej wysokości niż świadczenie pielęgnacyjne, powinni mieć możliwość dokonywania wyboru między wykluczającymi się świadczeniami z zabezpieczenia społecznego – wyjaśnia apl. adw. Mateusz Borucki z kancelarii CMS Cameron McKenna.
Pani Anna ostatecznie zdecydowała się zawiesić wypłatę emerytury, dzięki czemu przyznano jej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka wskazuje na systemowy problem
Do niedawna sądy administracyjne stały na stanowisku, że niestety w żaden sposób nie można rozwiązać problemu opiekunów osób z niepełnosprawnościami, którzy mają niskie emerytury i przez to nie mogą otrzymać dużo wyższego świadczenia pielęgnacyjnego lub nawet jego części. Zdaniem sądów pomóc mogła tylko interwencja ustawodawcy, której mimo kilku prób nie udało się nigdy sfinalizować. Dlatego cieszy nas zmiana podejścia sądów i uznanie, że opiekunowie mogą dokonywać wyboru między emeryturą a świadczeniem pielęgnacyjnym – mówi adw. Jarosław Jagura, prawnik HFPC.
W podobnej sytuacji może znajdować się nawet 40 tysięcy opiekunów osób z niepełnosprawnościami, dlatego ustawodawca powinien uregulować ich sytuację w sposób systemowy, bez konieczności zmuszania ich do przeprowadzania skomplikowanego postępowania w celu ochrony swoich praw – dodaje adw. Jarosław Jagura, prawnik HFPC.
Kalendarium sprawy
- 1978 r. – narodziny córki Pani Anny, która jest osobą z niepełnosprawnością
- 1986 r. – Pani Anna zostaje uznana za częściowo niezdolną do pracy i otrzymuje rentę
- 2018 r. – z uwagi na osiągnięcie wieku emerytalnego renta Pani Anny jest zamieniana na emeryturę
- lipiec 2019 r. – Burmistrz Miasta odmawia przyznania świadczenia pielęgnacyjnego
- wrzesień 2019 r. – Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymuje w mocy negatywną decyzję
- październik 2019 r. – skarga do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Rzeszowie
- luty 2020 r. – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie – uchylenie niekorzystnych decyzji
- sierpień 2020 r. – przyznanie Pani Annie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
