Równe prawa osób z niepełnosprawnościami | Helsińska Fundacja Praw Człowieka

przejdź do treści
Aktualności

Równe prawa osób z niepełnosprawnościami 

Równe prawa osób z niepełnosprawnościami

Zapisy mailowe: [email protected]

Zapisy telefoniczne: (48) 22 556 44 40
Projekt przewiduje dyżury poradnictwa prawnego w całym kraju oraz prowadzenie litygacji strategicznej w sprawach dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.

Szacuje się, że w Polsce żyje od 4 do 7 milionów osób z niepełnosprawnościami. Mimo to, polskie przepisy nie przewidują efektywnej ochrony przed dyskryminacją ze względu na niepełnosprawność, a standardy wynikające m.in. z Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami nie zostały w pełni wdrożone. Jednocześnie wciąż w polskim porządku prawnym funkcjonuje m.in. instytucja ubezwłasnowolnienia, która stoi w sprzeczności z prawem do samostanowienia osób z niepełnosprawnościami.  

Wiedząc, jak ważne jest podejmowanie na drodze sądowej działań prawnych zmierzających do pełnej implementacji międzynarodowych standardów ochrony praw osób z niepełnosprawnościami, Helsińska Fundacja Praw Człowieka rozpoczyna projekt dyżurów poradnictwa prawnego w różnych częściach kraju. Dotarcie do rozmaitych regionów Polski ma na celu zwiększenie dostępu osób z niepełnosprawnościami do pomocy prawnej. Prawnicy HFPC zaangażują się w wybrane sprawy o istotnym znaczeniu, zgodnie z regułami prowadzenia litygacji strategicznej w obszarze praw człowieka. Uzyskane w ten sposób przełomowe rozstrzygnięcia mogą wpłynąć na praktykę stosowania prawa. 

W ramach projektu HFPC będzie zajmować się m.in. 
  • Sprawami z zakresu równego traktowania w zatrudnieniu (w tym stosowania racjonalnych usprawnień) 
  • Równym dostępem do opieki medycznej – zarówno pod kątem dostępności, jak i godnego traktowania pacjentów 
  • Problemami z zapewnieniem równego dostępu do usług, dóbr, szkolnictwa i edukacji 
  • Sprawami dotyczącymi ubezwłasnowolnienia 
  • Równym dostępem do praw wyborczych 
  • Trudnościami, z którymi mierzą się osoby z niepełnosprawnościami w związku z pobytem w różnych placówkach leczniczych czy opiekuńczych 
  • Kłopotami z uzyskaniem świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami i opiekunów 

Projekt potrwa do końca lutego 2024 roku.

Dyżury prawne w kwietniu 2024 r.

Zapraszamy na dyżury poradnictwa prawnego on-line osoby z niepełnosprawnościami oraz osoby wspierające/opiekunki.

W szczególności zapraszamy osoby, które uważają, że doświadczyły dyskryminacji lub naruszenia swoich praw ze względu na niepełnosprawność.

Dyżury będą odbywać się w dniach 16 – 26 kwietnia 2024 r. w formie on-line lub telefonicznej. W razie potrzeby zapewniamy tłumaczenie na PJM.

Na dyżur obowiązują zapisy mailowe: [email protected] lub telefoniczne: 510 090 165.

Porady prawne będę udzielane nieodpłatnie.

Działania Fundacji są realizowane w ramach projektu „Równe prawa osób z niepełnosprawnościami” finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.

Będziemy dyskutować o tym, jaki jest stan przestrzegania praw osób z niepełnosprawnościami w Polsce i postaramy się odpowiedzieć na następujące pytania:

Czy obecny system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami jest wystarczający? Czy niedawno wprowadzone świadczenie wspierające ma szansę spełnić swoją rolę? 

Jakie znaczenie dla osób z niepełnosprawnościami ma zapewnienie usług asystencji osobistej? 

Czy jesteśmy na drodze do deinstytucjonalizacji form wsparcia i jak wygląda sytuacja mieszkalnictwa wspomaganego i treningowego? 

Czy ubezwłasnowolnienie zostanie zastąpione modelem wspieranego podejmowania decyzji, który będzie szanował autonomię decyzyjną osób z niepełnosprawnościami?

W debacie wezmą udział:

  • Marta Młynarczyk – Prezeska Zarządu Fundacji na rzecz niepełnosprawnych „Arkadia”
  • Katarzyna Kosecka – aktywistka na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami
  • przedstawiciele Protestu OzN i osób opiekuńczych 2119 
  • Jarosław Jagura – adwokat, prawnik Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka 

Pytania i zgłaszane sprawy dotyczy m.in. zasad uznawania ukraińskich orzeczeń o niepełnosprawności, świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami i wsparcia jakie osoby z niepełnosprawnościami mogą uzyskać w Polsce.

Anna (imię zmienione) ma 40 lat. Od kilku lat mieszka samodzielnie w mieszkaniu, które odziedziczyła po swoich rodzicach. Po śmierci rodziców została objęta wsparciem ze strony MOPS, a pracownik socjalny udzielał jej pomocy w prowadzeniu spraw życia codziennego. Anna Korzysta również z usług lokalnej fundacji działającej na rzecz osób z niepełnosprawnościami, gdzie przeszła szereg kursów i szkoleń podnoszących jej kompetencje w zakresie samodzielnego funkcjonowania.

W pewnym momencie Annie potrzebne było większe wsparcie ze strony MOPS i asystentów fundacji. Pracownica MOPS zasugerowała Annie, że ma możliwość zamieszkać w DPS, na co początkowo się zgodziła, jednak ostatecznie wycofała swój wniosek w tej sprawie. Po tym zdarzeniu MOPS skierowała pismo do prokuratury z prośbą o rozważanie potrzeby wszczęcia sprawy o ubezwłasnowolnienie Anny.

Prokuratura ostatecznie skierowała do sądu wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite Anny. Do sprawy włączyła się fundacja, która udzielała codziennego wsparcia Annie, gdzie próbowała przekonać sąd, że ubezwłasnowolnienie całkowite Anny nie jest potrzebne. Sąd jednak zdecydował ubezwłasnowolnić całkowicie Annę. Sąd drugiej instancji utrzymał w mocy to rozstrzygnięcie.

Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego

Prawnicy HFPC w skardze kasacyjnej zarzucili, że ubezwłasnowolnienie Anny jest niecelowe i niepotrzebne, a dzięki otrzymywanemu wsparciu może funkcjonować w społeczeństwie. Dodatkowo podkreślono, że instytucja ubezwłasnowolnienia narusza międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka osób z niepełnosprawnościami.

W skardze zaznaczono również, że Anna mogła nie być prawidłowo reprezentowana w postępowaniu przed sądem I instancji. Na kuratora występującego w jej imieniu wyznaczono pracownika MOPS, który przygotował pismo do prokuratury zawiadamiające o potrzebie wszczęcia postępowania o ubezwłasnowolnienie. To mogło rodzić wątpliwości czy kurator w sposób obiektywny reprezentował jej interesy. Dodatkowo zdaniem prawników HFPC nieprawidłowe było to, że sąd nie przesłuchał w charakterze świadków współpracowników fundacji udzielającej wsparcia Annie, którzy mają szeroką wiedzę na temat jej codziennego funkcjonowania. Sądy orzekając w sprawach o ubezwłasnowolnienie powinny ze szczególną skrupulatnością badać sytuację osób, których sprawa dotyczy.

„Nikt nie twierdzi, że Anna nie potrzebuje wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Ale pomoc ta nie może oznaczać pozbawienia zdolności do czynności prawnych. Ustanowienie opieki nie wpłynie na poprawę jej sytuacji. Ubezwłasnowolnienie stoi w sprzeczności m.in. z Konwencją o prawach osób z niepełnosprawnościami i już dawno powinno zostać zastąpione rozwiązaniami, które będą zapewniać niezbędne wsparcie oraz szanować godność, samodzielność i autonomię osobą z niepełnosprawnościami” – mówi adw. Jarosław Jagura, prawnik HFPC.

Zapisy mailowe

Projekt finansowany jest przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.