Wiem, że... | Helsińska Fundacja Praw Człowieka

przejdź do treści
Aktualności
Publikacje i projekty

Wiem, że... 

Wiem, że...
Kategoria publikacji:
Projekt

Elementarz naszych praw i obowiązków w kontakcie z Policją

Opracowania powstały w ramach projektu „Bezpieczeństwo a wolność. Prawa człowieka w czasie pandemii” finansowanego ze środków Funduszu Obywatelskiego prowadzonego przez Fundację dla Polski.

Obszar: Przemoc policji
Temat: Edukacja
Tagi: wiem, że... prawo do protestu

W ramach naszej akcji tym razem zajmiemy się przeszukiwaniem pomieszczeń.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może dokonać przeszukania pomieszczeń na polecenie prokuratury lub sądu.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może dokonać przeszukania pomieszczeń w celu:

  • wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej;
  • znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.

Wiem, że przeszukania pomieszczeń dokonuje się jedynie, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam się znajdują.

Wiem, że przeszukanie pomieszczeń powinno być dokonane:

  • zgodnie z celem tej czynności;
  • z zachowaniem umiaru;
  • w granicach niezbędnych dla osiągnięcia celu tych czynności przy zachowaniu należytej staranności;
  • w poszanowaniu prywatności i godności osób, których ta czynność dotyczy;
  • bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.

Wiem, że osobie, u której ma być dokonane przeszukanie, funkcjonariusz Policji musi okazać postanowienie sądu lub prokuratora.

Wiem, że przeszukania pomieszczeń co do zasady dokonuje się w ciągu dnia. W wypadkach niecierpiących zwłoki przeszukania można dokonać w godzinach nocnych (22-6).

Wiem, że osobę, u której ma nastąpić przeszukanie, policja musi przed rozpoczęciem tej czynności zawiadomić o jej celu oraz wezwać do wydania poszukiwanych przedmiotów.

Wiem, że przy przeszukaniu pomieszczenia osoba może wskazać osobę trzecią, która będzie obecna podczas takiego przeszukania.

Wiem, że jeżeli przy przeszukaniu pomieszczenia nie jest obecny gospodarz lokalu, policja powinna do przeszukania przywołać dorosłego domownika lub sąsiada.

Wiem, że funkcjonariusz Policji z przeszukania pomieszczenia powinien sporządzić protokół. W takim protokole powinna być zawarta lista rzeczy zatrzymanych.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może dokonać tzw. przeszukania na legitymację jeżeli:

  • jest to wypadek niecierpiący zwłoki (np. będzie to sytuacja, w której pojawia się niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodów);
  • a postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane.

Wiem, że w przypadku tzw. przeszukania na legitymację funkcjonariusz Policji musi niezwłocznie zgłosić się do prokuratora lub sądu o wydanie postanowienia zatwierdzającego przeszukanie pomieszczeń. Takie postanowienie należy doręczyć osobie na jej wyraźne żądanie złożone do protokołu w terminie 7 dni od daty przeszukania, a o prawie tym należy pouczyć.

Wiem, że na postanowienie dotyczące przeszukania pomieszczeń, ale także zatrzymania rzeczy osoba może złożyć zażalenie do właściwego sądu rejonowego za pośrednictwem prokuratora lub sądu, który wydał postanowienie o przeszukaniu. Zażalenie należy złożyć w terminie 7 dni. W zażaleniu można zarzucić m.in.:

  • brak podstaw do przyjęcia, że miał miejsce wypadek niecierpiący zwłoki;
  • brak podstaw do przyjęcia, że w przeszukanym mieszkaniu, mogły się znajdować przedmioty, które mogły stanowić dowód w sprawie;
  • brak podstaw do przyjęcia, że w przeszukanym mieszkaniu, mogły znajdować się osoby będące poszukiwanymi przez organy ścigania.

Chcesz wiedzieć więcej? Zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Wiem, że nieletni odpowiadają za swoje działania na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, a tylko w wyjątkowych wypadkach na podstawie Kodeksu karnego.

Wiem, że w prawie polskim osobą nieletnią jest: i) osoba, która nie ukończyła 18 lat – jeżeli sprawa dotyczy zapobiegania bądź zwalczania demoralizacji (np. ucieczka z domu, spożywanie alkoholu); ii) osoba, która ukończyła 13 lat, ale nie ukończyła lat 17 – jeżeli sprawa dotyczy przestępstwa czy któregoś z wykroczeń wymienionych w ustawie; iii) osoba, nawet jeżeli ukończyła 18 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21. roku życia – w związku z wykonywaniem środków wychowawczych bądź poprawczych.

Wiem, że Policja może wylegitymować każdego, także i nieletniego, jeżeli podejrzewa daną osobę o popełnienie czynu karalnego, o bycie świadkiem takiego czynu bądź jeżeli rysopisem przypomina osobę poszukiwaną lub ukrywającą się.

Wiem, że podejmując czynność funkcjonariusz powinien przedstawić się (stopień, imię, nazwisko) oraz podać przyczynę podjęcia czynności służbowych – dane te powinny zostać podane legitymowanemu od razu, z inicjatywy samego funkcjonariusza. Na żądanie funkcjonariusz musi przedstawić podstawę prawną podejmowanej czynności. Jeżeli funkcjonariusz jest nieumundurowany ma obowiązek okazania legitymacji służbowej (w sposób umożliwiający zanotowanie danych).

Wiem, że funkcjonariusz w celu ustalenia tożsamości nieletniego może pytać o jego imię, nazwisko oraz adres zamieszkania, a także numer PESEL. Jeżeli nieletni nie posiada numeru PESEL, funkcjonariusz może zapytać o datę i miejsce urodzenia nieletniego oraz imiona rodziców i nazwisko rodowe. Do potwierdzenia tożsamości wystarczy niebudzący wątpliwości dokument ze zdjęciem (np. legitymacja szkolna). Jeżeli nieletni nie ma przy sobie dokumentu tego rodzaju, możliwe jest potwierdzenie jego tożsamości oświadczeniem innej osoby, która taki dokument posiada. W drodze wyjątku funkcjonariusze mogą również uzyskać potwierdzenie drogą telefoniczną, kontaktując się z osobami wskazanymi przez legitymowanego. W przypadku wyczerpania wszelkich pozostałych możliwości Policja jest uprawniona do doprowadzenia nieletniego na posterunek, aby tam ostatecznie ustalić jego tożsamość.

Wiem, że Policja może zbierać dowody przejawów demoralizacji bądź czynów karalnych w wypadkach niecierpiących zwłoki, a w razie potrzeby może dokonać również zatrzymania nieletniego – jeżeli występuje uzasadnione podejrzenie popełnienia przez tę osobę czynu karalnego wraz z uzasadnioną obawą, iż podejmie ona próbę ukrycia się bądź zatarcia śladów (bądź jeżeli nie ma możliwości ustalenia tożsamości nieletniego).

Wiem, że zatrzymany nieletni ma m.in.:

  • prawo do skorzystania z pomocy adwokata,
  • prawa do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania,
  • prawo złożenia zażalenia na czynności naruszające jego prawa.

Wiem, że nieletni powinien zostać niezwłocznie poinformowany o przysługujących mu prawach oraz przyczynach zatrzymania.

Wiem, że nieletniemu należy umożliwić kontakt z rodzicem, opiekunem lub adwokatem. Należy jednak pamiętać, że uprawnienie to zostanie zrealizowane dopiero na żądanie nieletniego.

Wiem, że jeżeli Policja nie zawiadomi sądu rodzinnego o zatrzymaniu nieletniego w ciągu 24 godzin (liczonych od godziny zatrzymania, która musi zostać odnotowana w protokole), nieletni musi zostać natychmiastowo wypuszczony i przekazany rodzicom bądź opiekunowi. Natychmiastowe zwolnienie następuje również w przypadku wydania takiego polecenia przez sąd rodzinny bądź jeżeli sąd w ciągu 48 godzin od zawiadomienia nie podejmie decyzji o umieszczeniu nieletniego w schronisku dla nieletnich lub tymczasowym umieszczeniu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, rodzinie zastępczej zawodowej albo w specjalistycznym zakładzie leczniczym.

Wiem, że nieletni nie może zostać przesłuchany, jeżeli przy czynności tej nie są obecni jego rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska, albo opiekun lub ustanowiony obrońca. Jeżeli żadna z tych osób nie może się stawić, nieletni może wskazać w tym celu inną osobę bliską (np. przedstawiciela szkoły do której uczęszcza). Obecność w trakcie czynności jednej ze wskazanych osób powinna zostać odnotowana w protokole przesłuchania, a przeprowadzenie go przy jej braku stanowi podstawę niedopuszczalności wyjaśnień złożonych przez nieletniego jako dowodu w postępowaniu. Czynność przesłuchania powinna zostać podjęta wobec nieletniego niezwłocznie.

Wiem, że sąd rodzinny może, za zgodą nieletniego, przekazać sprawę szkole, jeżeli uzna, że środki oddziaływania wychowawczego, jakimi ta dysponuje, są wystarczające.

Wiem, że nieletni może wnioskować o pomoc obrońcy z urzędu, uzasadniając w jego treści, że udział obrońcy jest potrzebny np. ze względu na brak znajomości procedur czy przepisów prawa, a jego rodzice nie są w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia obrońcy z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Natomiast jeżeli interesy nieletniego i jego rodziców albo opiekuna są sprzeczne, a nieletni nie ma obrońcy, prezes sądu jest zobowiązany wyznaczyć mu obrońcę z urzędu. Taki sam obowiązek występuje, jeżeli nieletni został umieszczony w schronisku dla nieletnich, a także gdy jest on głuchy, niemy, niewidomy lub kiedy zachodzi wątpliwość, czy jego stan zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny lub rozsądny.

Wiem, że dobro dziecka jest samoistna wartością konstytucyjną, a wszelka wykładnia i stosowanie przepisów muszą uwzględniać obowiązek jej realizacji.

Wiem, że zgodnie z Konwencją Praw Dziecka, którą Polska nie tylko ratyfikowała, ale była nawet inicjatorem jej uchwalenia, państwa mają obowiązek zapewnienia, aby zatrzymanie dziecka było zgodne z prawem oraz było stosowane jedynie jako środek ostateczny i na możliwie najkrótszy czas. Natomiast Karta Praw Podstawowych UE wskazuje wprost, iż przy podejmowaniu wszelkich działań dotyczących dzieci, zarówno przez władze publiczne, jak i instytucje prywatne, należy przede wszystkim uwzględnić najlepszy interes dziecka.

Powiązany artykuł:

Chcesz wiedzieć więcej zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Wiem, że każdemu, a więc również dziecku, przysługuje wolność do wyrażania swoich poglądów.

Wiem, że wolność jest koniecznym warunkiem funkcjonowania demokracji – tworzy miejsce dla konstruktywnej debaty społecznej, która stanowi jeden z fundamentów demokratycznego państwa prawa.

Wiem, że wypowiedź może przyjmować zróżnicowaną formę – m.in. artystyczną (np. dzieło plastyczne, utwór muzyczny) oraz być zamieszczana także i w cyberprzestrzeni, w tym w mediach społecznościowych. Także sam gest sprzeciwu wobec pewnych zjawisk występujących w sferze publicznej bądź solidarności z określonym ruchem społecznym jest zachowaniem chronionym przez Konstytucję RP.

Wiem, że polskie prawo nie przewiduje, a nawet nie może przewidywać, żadnych norm, które zakazywałyby wyrażania swoich poglądów w pokojowej oraz prawnie i społecznie akceptowalnej formie, jeżeli w żaden sposób nie nawołuje się w ten sposób do przemocy, nienawiści, zachowań o charakterze dyskryminującym czy innych nieakceptowalnych postaw.

Wiem, że wolność wyrażania swoich poglądów gwarantują dziecku również akty prawa międzynarodowego, jak np. Europejska Konwencja Praw Człowieka oraz w szczególności Konwencja o Prawach Dziecka.

Wiem, że wolność zgromadzeń jest kolejną konstytucyjnie chronioną wolnością, która przysługuje każdemu, a więc również nieletnim.

Wiem, że wolność zgromadzeń jest nierozerwalnie związana z wolnością wypowiedzi – zgromadzenia stanowią szczególną formę wspólnego wyrażania poglądów.

Wiem, że władze publiczne obowiązane są zapewnić warunki do odbycia pokojowego zgromadzenia nawet wówczas, kiedy ekipa rządząca kompletnie nie zgadza się z wartościami i poglądami wyrażanymi na takim zgromadzeniu.

Wiem, że z ochrony konstytucyjnej korzystają wyłącznie pokojowe zgromadzenia.

Wiem, że jedną z dopuszczalnych form zgromadzenia publicznego jest zgromadzenie spontaniczne.

Wiem, że wolność zgromadzeń nieletnich jest również chroniona przez akty prawa międzynarodowego, takie jak np. Europejska Konwencja Praw Człowieka oraz w szczególności Konwencja o Prawach Dziecka.

Wiem, że Europejski Trybunał Praw Człowieka bardzo jasno stwierdził, że jeżeli zgromadzenie odbywa się w miejscu publicznym, każdy – w tym dzieci – może w nim uczestniczyć, jako że obecność dzieci jest kwestią osobistego wyboru rodziców i ich decyzji, a sprzecznym ze swobodą zgromadzania się rodziców i dzieci byłoby uniemożliwianie im udziału w takich zdarzeniach. Oczywiście zgromadzenia, które nie mają charakteru pokojowego nie podlegają takiej ochronie.

Chcesz wiedzieć więcej zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Wiem, że funkcjonariusz Policji ma prawo obserwować oraz nagrywać obraz zdarzeń w miejscach publicznych. Co więcej, jeżeli funkcjonariusz podejmuje czynności operacyjno-rozpoznawcze bądź administracyjno-porządkowe, rejestrowany może być również i dźwięk, który towarzyszy danym zdarzeniom.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może nagrywać miejsca inne niż publiczne, w tym także np. mieszkanie, w toku prowadzonej interwencji.

Wiem, że powyższa regulacja nie może być traktowana przez funkcjonariuszy Policji jako „furtka” umożliwiająca zbieranie materiału dowodowego w sytuacji, gdy przeprowadzenie interwencji nie było konieczne.

Wiem, że każdy ma prawo nagrywać czynności z udziałem Policji. W polskim porządku prawnym brak jest regulacji tego zakazujących. W trakcie nagrywania nie można jednak utrudniać funkcjonariuszom przeprowadzanych czynności – tylko w takim przypadku funkcjonariusze mogą zakazać nagrywania.

Wiem, że wizerunek funkcjonariuszy Policji stanowi dane osobowe, a więc jego udostępnianie podlega regulacjom RODO. Publikacja takiego materiału jest więc, co do zasady, możliwa jedynie za zgodą nagranych funkcjonariuszy. W przypadku braku wyraźnie wyrażonej zgody, konieczna jest modyfikacja wizerunku i głosu funkcjonariuszy, tak by niemożliwe było ustalenie ich tożsamości.

Wiem, że jeżeli osoba nagrywająca ma na celu wyłącznie „publiczne rozpowszechnianie informacji, opinii lub myśli”, a więc jej nagranie stanowi wkład dla debaty publicznej, nie musi spełniać obowiązku informacyjnego RODO – jest to tzw. wyjątek dziennikarski. Dotyczy on jednak nie tylko zawodowych dziennikarzy, ale wszystkich osób spełniających powyższe warunki.

Chcesz wiedzieć więcej – zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Wiem, że funkcjonariusz Policji może wystawić mi mandat za naruszenie m.in. przepisów Kodeksu wykroczeń.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może wystawić mandat do wysokości 500 zł.

Wiem, że karę grzywny w drodze mandatu funkcjonariusz Policji może nałożyć m.in. jeżeli złapano mnie na gorącym uczynku, gdy popełniałem wykroczenie lub bezpośrednio po jego popełnianiu.

Wiem, że funkcjonariusz Policji nakładając na mnie mandat powinien:

  • wskazać jego wysokość;
  • określić jakie moje zachowanie stanowiło wykroczenie;
  • określić czas i miejsce popełnienia wykroczenia;
  • wskazać mi kwalifikację prawną wykroczenia;
  • poinformować o prawie do odmowy przyjęcia mandatu oraz o skutkach mojej decyzji.

Wiem, że mogę nie przyjąć mandatu.

Wiem, że w przypadku nieprzyjęcia mandatu, funkcjonariusz Policji wystąpi do sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku takim funkcjonariusz Policji musi wskazać, że odmówiłem przyjęcia mandatu oraz w miarę możliwości wskazać na przyczyny mojej odmowy.

Wiem, że w przypadku skierowania do sądu wniosku o ukaranie odbędzie się rozprawa przed sądem rejonowym.

Wiem, że o terminie pierwszej rozprawy poinformuje mnie sąd. Razem z zawiadomieniem sąd powinien doręczyć mi odpis wniosku o ukaranie.

Wiem, że w trakcie całego postępowania mogę posiadać obrońcę, którym może być adwokat lub radca prawny.

Wiem, że jeśli nie stać mnie na obrońcę, mogę wystąpić do sądu z wnioskiem o przydzieleniem obrońcy z urzędu.

Wiem, że sąd wydając wyrok może uniewinnić mnie od popełnienia zarzucanego wykroczenia albo – jeżeli przewiduje to dany przepis – wymierzyć karę nagany, karę grzywny do 5000 zł, karę ograniczenia wolności albo karę aresztu.

Wiem, że jeżeli za dane wykroczenie groziła mi kara grzywny nałożona mandatem, to sąd może orzec karę surowszą albo łagodniejszą.

Wiem, że jeżeli nie zgadzam się z wyrokiem sądu, mam prawo złożyć apelację. Aby otrzymać uzasadnienie wyroku powinienem w terminie 7 dni złożyć wniosek do sądu o sporządzenie pisemnego uzasadnienia.

Wiem, że apelacje składa się w terminie 7 dni od otrzymania pisemnego wyroku wraz z uzasadnieniem do sądu okręgowego, ale za pośrednictwem sądu rejonowego, który wydał wyrok.

Wiem, że w apelacji mogę zarzucić m.in.:

  • naruszenie przepisów prawa materialnego, czyli Kodeksu wykroczeń;
  • naruszenie przepisów postępowania, jeżeli miały wpływ na treść orzeczenia, czyli przepisów zawartych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia;
  • błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli miał wpływ na jego treść;
  • rażącą niewspółmierność kary.

Wiem, że sąd II instancji może m.in. uniewinnić mnie od zarzuconego wykroczenia, zmienić wymierzoną karę lub przekazać sprawę do ponownego rozpoznania.

Chcesz wiedzieć więcej zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Wiem, że przed wylegitymowaniem funkcjonariusz Policji:

  • jeśli jest umundurowany, powinien podać swój stopień, imię i nazwisko, przyczynę legitymowania, a na moje żądanie podstawę prawną podjęcia tej czynności;
  • jeśli jest nieumundurowany, powinien okazać legitymację służbową, a na moje żądanie w sposób umożliwiający odnotowanie danych w niej zawartych.

Wiem, że legitymowanie może nastąpić nie tylko na podstawie dowodu osobistego, ale też:

  • paszportu;
  • zagranicznego dokumentu tożsamości;
  • dokumentu elektronicznego, szczegółowo opisanego w ustawie o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
  • innego dokumentu zawierającego fotografię i oznaczonego numerem lub serią;
  • informacji o osobie w postaci zdjęcia wraz z opisem wizerunku osoby lub odcisków linii papilarnych zgromadzonych w policyjnych zbiorach danych lub zbiorach danych, do których Policja ma dostęp;
  • oświadczenia innej osoby, której tożsamość została ustalona na podstawie ww. dokumentów.

Wiem, że muszę poddać się czynności legitymowania, ale sama czynność powinna trwać krótko. Jeżeli czynność trwa niezasadnie długo, a policjant nie pozwala mi odejść, jest to zatrzymanie, na które przysługuje zażalenie.

Wiem, że policjant powinien pouczyć mnie też o wszystkich sposobach odwołania i zaskarżenia legitymowania, tj.:

  • o możliwości złożenia skargi na policjanta
  • o prawie do złożenia zażalenie na legitymowanie do właściwego miejscowo prokuratora, w którym mogę zaskarżyć m.in. sposób oraz powód legitymowania.

Chcesz wiedzieć więcej – zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

W ramach naszej akcji tym razem zajmiemy się stosowaniem ręcznego miotacza pieprzu.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może użyć ręcznego miotacza pieprzu jedynie:

  • po wcześniejszym bezskutecznym wezwaniu osoby do zachowania się zgodnego z prawem oraz,
  • po uprzedzeniu o zamiarze jego użycia.

Wiem, że ręcznego miotacza gazu policjant można użyć w przypadku podjęcia co najmniej jednego z poniższych działań:

  • wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem;
  • odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
  • przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
  • przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
  • przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia;
  • ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego;
  • przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej ustawy o ochronie granicy państwowej;
  • przeciwdziałania niszczeniu mienia;
  • zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia;
  • ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
  • zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
  • pokonania biernego oporu;
  • pokonania czynnego oporu.

Wiem, że ręcznego miotacza pieprzu używa się w celu krótkotrwałego zakłócenia orientacji przestrzennej lub obezwładnienia.

Wiem, że ręcznego miotacza pieprzu policjant nie może użyć, jeżeli w stosunku do danej osoby użyto innych środków przymusu bezpośredniego, takich jak:

  • kajdanki;
  • pas obezwładniający;
  • kaftan bezpieczeństwa;

Wiem, że w przypadku niezgodnego z prawem użycia ręcznego miotacza pieprzu mogę:

  • złożyć skargę na policjanta do komendanta danej jednostki policji;
  • złożyć zawiadomienie do prokuratury w związku z przekroczeniem uprawnień przez policjanta;
  • jeżeli doszło do zatrzymania, mogę w zażaleniu wskazać, że użycie ręcznego miotacza pieprzu było nadmierne i bezprawne.

Chcesz wiedzieć więcej zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Wiem, że funkcjonariusz Policji może użyć środków przymusu bezpośredniego jedynie w celu realizacji zadań nałożonych przez ustawę o Policji.

Wiem, że środków przymusu bezpośredniego używa się jedynie:

  • w sposób niezbędny do osiągnięcia celów lub ich wykorzystania;
  • odpowiednio (proporcjonalnie) do stopnia zagrożenia;
  • wybierając środek o możliwie najmniejszej dolegliwości;
  • w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę;
  • do momentu osiągnięcia celu lub wykorzystania ich użycia;
  • zachowując szczególną ostrożność, mając na uwadze ich właściwości, które mogłyby stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby używającej bądź osoby względem, której są używane;
  • ze szczególną rozwagą;
  • jako środek ostateczny.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może użyć więcej niż jednego środka przymusu bezpośredniego, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami.

Wiem, że Policjant może użyć jedynie siły fizycznej w postaci technik obezwładniania, jako środka przymusu bezpośredniego, w stosunku do kobiety w widocznej ciąży, osoby, której wygląd wskazuje na wiek do 13 roku życia oraz osób o widocznej niepełnosprawności. Jednakże, jeżeli funkcjonariusz Policji musi odeprzeć bezpośredni, bezprawny zamach na swoje życie lub zdrowie, a użycie siły fizycznej wobec ww. osób byłoby niewystarczające lub niemożliwe, może użyć innych środków przymusu bezpośredniego, jednak uwzględniając stan osoby, wobec której mają być użyte.

Wiem, że środków przymusu bezpośredniego można użyć lub wykorzystać je w przypadku podjęcia co najmniej jednego z poniższych działań:

  • wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem;
  • odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
  • przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
  • przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
  • przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia;
  • ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego;
  • przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej ustawy o ochronie granicy państwowej;
  • przeciwdziałania niszczeniu mienia;
  • zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia;
  • ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
  • zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
  • pokonania biernego oporu;
  • pokonania czynnego oporu;
  • przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji.

Wiem, że policjant co do zasady samodzielnie podejmuje decyzję o użyciu środków przymusu bezpośredniego i może ich użyć jedynie:

  • po wcześniejszym bezskutecznym wezwaniu osoby o zachowanie się zgodnego z prawem oraz,
  • po uprzedzeniu jej o zamiarze użycia tych środków.

Wiem, że może m.in. nie uprzedzać o zamiarze użycia środków przymusu bezpośredniego jeżeli:

  • występuje bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności uprawnionego lub innej osoby lub
  • zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem dla dobra chronionego prawem, a środków przymusu bezpośredniego używa się prewencyjnie.

Wiem, że jeżeli użycie środków przymusu bezpośredniego spowodowało u osoby zranienie lub inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia, policjant musi udzielić niezwłocznie pierwszej pomocy, a w razie potrzeby zapewnić wezwanie karetki pogotowia.

Wiem, że policjant z każdego użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego musi sporządzić notatkę służbową.

Wiem, że w przypadku niezgodnego z prawem użycia środków przymusu bezpośredniego mogę:

  • złożyć skargę na policjanta do komendanta danej jednostki policji;
  • złożyć zawiadomienie do prokuratury w związku z przekroczeniem uprawnień przez policjanta;
  • jeżeli doszło do zatrzymania, mogę w zażaleniu wskazać, że użycie środków przymusu bezpośredniego było nadmierne i bezprawne.

Chcesz wiedzieć więcej – zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

W ramach naszej akcji tym razem zajmiemy się wolnością zgromadzeń w świetle najnowszych ograniczeń wprowadzanych przez tzw. "rozporządzenia covidowe".

Wiem, że wolność zgromadzeń jest wolnością zagwarantowaną w Konstytucji RP.

Wiem, że zgodnie z Konstytucją RP ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane wyłącznie w ustawie. Ponadto ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Wiem, że rozporządzenie jest aktem prawnym położonym poniżej ustawy w hierarchii aktów prawnych w Polsce. W omawianym kontekście oznacza to, że nie może ono samoistnie przewidywać ograniczeń konstytucyjnej wolności zgromadzeń.

Wiem, że Konstytucja dopuszcza, aby ograniczenie wynikające z ustawy było doprecyzowane w rozporządzeniu, nie może ono jednak zmieniać istoty przepisu ustawowego. W naszej opinii, właśnie z taką zmianą istoty regulacji ustawowej mielibyśmy do czynienia w sytuacji, gdy „rozporządzenia covidowe” miałyby stanowić źródło faktycznego zakazu korzystania z konstytucyjnej wolności do zgromadzeń w Polsce.

Wiem, że ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi przewiduje możliwość ustanowienia w rozporządzeniach m.in. zakazu organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności. Niemniej, naszym zdaniem, zakaz ten należy interpretować jako dotyczący wydarzeń o charakterze komercyjnym, nie zaś tych, które są skutkiem realizowania przez obywateli podstawowych politycznych praw jednostki.

Wiem, że ograniczenia konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko gdy są konieczne w demokratycznym państwie – muszą więc spełniać również test proporcjonalności. Natomiast wolność zgromadzeń jest jednym z najważniejszych mechanizmów pozwalających na ochronę procesów społecznych niezbędnych dla funkcjonowania demokratycznego państwa prawa. U jej podstaw leży nie tylko interes poszczególnych jednostek, ale również interes ogólnospołeczny.

Wiem, że Konstytucja RP nie pozwala na generalne ograniczenie wolności zgromadzeń, nawet w wypadku ogłoszenia stanu klęski żywiołowej. Tym bardziej więc, Konstytucja RP nie pozwala na wprowadzenie takich ograniczeń w sytuacji, w której taki stan nie został ogłoszony.

Wiem, że w przypadku nagłego, niemożliwego do wcześniejszego przewidzenia wydarzenia związanego ze sferą publiczną, jeżeli wyrażenie sprzeciwu w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej, możliwe jest dokonanie tego w formie tzw. zgromadzenia spontanicznego.

Wiem, że „organizacja” zgromadzenia spontanicznego nie musi być uprzednio zgłaszana jakiemukolwiek organowi administracji publicznej.

Wiem, że możliwość wyrażania sprzeciwu w formie zgromadzeń, w tym także zgromadzeń spontanicznych, podlega ochronie zarówno z mocy Konstytucji RP, jak i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, co wynika bezpośrednio z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może rozwiązać zgromadzenie spontaniczne tylko jeżeli:

  • jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach,
  • jego przebieg powoduje poważne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego,
  • powoduje ono istotne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego na drogach publicznych,
  • jego przebieg narusza przepisy ustawy – Prawo o zgromadzeniach albo przepisy karne,
  • zakłóca ono przebieg zgromadzenia zwykłego bądź cyklicznego.

Wiem, że przed rozwiązaniem zgromadzenia spontanicznego funkcjonariusz Policji winien dwukrotnie ostrzec uczestników o możliwości jego rozwiązania. Decyzja o rozwiązaniu zgromadzenia jest wydawana ustnie i podlega natychmiastowemu wykonaniu.

Wiem, że sąd powszechny ma prawo odmówić zastosowania przepisu prawnego niezgodnego jego zdaniem z Konstytucją RP.

Chcesz wiedzieć więcej zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Wiem, że wolność zgromadzeń jest prawem zagwarantowanym w Konstytucji RP, którego ograniczenia może przewidywać ustawa.

Wiem, że branie czynnego udziału w zbiegowisku, tj. przypadkowym, niekontrolowanym zgromadzeniu większej, dokładnie nieokreślonej liczby osób, ze względu na wspólne zainteresowanie, przejawianie ciekawości pewnym wydarzeniem, którego uczestnicy dopuszczają się wspólnymi siłami zamachu na osobę lub mienie, jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat trzech.

Wiem, że w przypadku nagłego, niemożliwego do wcześniejszego przewidzenia wydarzenia związanego ze sferą publiczną, możliwe jest wyrażenie swojego sprzeciwu w formie tzw. zgromadzenia spontanicznego, co nie może być traktowane jako udział w czynnym zbiegowisku.

Wiem, że „organizacja” zgromadzenia spontanicznego nie musi być uprzednio zgłaszana jakiemukolwiek organowi administracji publicznej.

Wiem, że funkcjonariusz Policji może rozwiązać zgromadzenie spontaniczne tylko jeżeli:

  • jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach,
  • jego przebieg powoduje poważne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego,
  • powoduje ono istotne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego na drogach publicznych,
  • jego przebieg narusza przepisy ustawy – Prawo o zgromadzeniach albo przepisy karne,
  • zakłóca ono przebieg zgromadzenia zwykłego bądź cyklicznego.

Wiem, że przed rozwiązaniem zgromadzenia spontanicznego funkcjonariusz Policji winien dwukrotnie ostrzec uczestników o możliwości jego rozwiązania. Decyzja o rozwiązaniu zgromadzenia jest wydawana ustnie i podlega natychmiastowemu wykonaniu.

Chcesz wiedzieć więcej – zapoznaj się z:

Przydatne informacje:

Zobacz również
Śmierć Damiana Chmiela w Zakładzie Karnym we Wrocławiu. Interwencja HFPC
17.12.2024
Śmierć Damiana Chmiela w Zakładzie Karnym we Wrocławiu. Interwencja HFPC
Przemoc policji, Wolność od tortur
Dyskusja: Między diagnozą a działaniem. Raport Komisji Europejskiej o stanie praworządności
10.12.2024
Dyskusja: Między diagnozą a działaniem. Raport Komisji Europejskiej o stanie praworządności
Praworządność i rzetelny proces
Mec. Radosław Baszuk laureatem Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca
02.12.2024
Mec. Radosław Baszuk laureatem Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca
Praworządność i rzetelny proces, Przemoc policji, Wolność zgromadzeń, Obrońcy praw człowieka