Wolność zgromadzeń | Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Organizowanie pokojowych zgromadzeń i uczestniczenie w nich jest jedną z wolności wskazanych w Konstytucji RP – zgromadzenie, aby było legalne, musi spełniać określone w ustawie cechy.

HFPC przygotowała zbiór szczegółowych informacji na temat zgromadzeń – jakie są ich rodzaje, jakie prawa ma osoba, która podczas zgromadzenia została zatrzymana, a także jakie uprawnienia przysługują funkcjonariuszom Policji. W opracowaniu przedstawiono prawo do zgromadzeń w aktualnym orzecznictwie sądów.

Jeśli chcesz wiedzieć, jak sądy interpretują prawo do zgromadzeń oraz uprawnienia i obowiązki uczestników i funkcjonariuszy Policji, zapoznaj się z naszym opracowaniem.

Więcej informacji na temat regulacji prawnych znajdziesz w naszym przewodniku po Prawie o zgromadzeniach. Zawiera on m.in. podstawowe informacje o rodzajach zgromadzeń, różnicach w możliwości ich organizowania i terminach zgłaszania.

Wzór zażalenia na zatrzymanie znajduje się tutaj.

Wersja ulotki z informacjami na temat uprawnień i obowiązków uczestników zgromadzeń oraz funkcjonariuszy Policji – do wydruku, w postaci książeczki A7 dostępna jest tutaj oraz w wersji angielskiej tutaj.

Pamiętaj, że:

Jeżeli w trakcie zgromadzenia jesteś legitymowany/zatrzymany przez funkcjonariusza Policji, masz prawo do:

• zapytania o imię, nazwisko i stopień policjanta, który Cię legitymuje/zatrzymuje;
• nagrywania (ale nie rozpowszechniania) interwencji policjantów, w sposób nieutrudniający ich działań;
• przedstawienia swojej wersji wydarzeń i swoich racji.

Ponadto, w przypadku zatrzymania masz prawo do:

• poznania przyczyny zatrzymania;
• bezpośredniego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym (poproś policjanta o zapewnienie tego kontaktu);
• powiadomienia osoby najbliższej o zatrzymaniu;
• niezbędnej pomocy medycznej (powiedz policjantowi, jeśli coś Ci dolega);
• otrzymania odpisu protokołu zatrzymania (pamiętaj, żeby przed podpisaniem protokołu dokładnie go przeczytać i zgłosić wszystkie swoje uwagi);
• wniesienia do sądu zażalenia na zatrzymanie (pamiętaj, że masz na to 7 dni od dnia zatrzymania);
• natychmiastowego zwolnienia, jeżeli ustały przyczyny zatrzymania;
• zwolnienia po upływie 24 godzin od chwili zatrzymania spowodowanego koniecznością ustalenia Twojej tożsamości lub podejrzeniem popełnienia wykroczenia;
• zwolnienia po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa. Jeśli w tym czasie do sądu zostanie przekazany wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania, Twoje zatrzymanie może przedłużyć się o kolejne 24 godziny. Jeśli w tym czasie nie zostanie Ci doręczone postanowienie sądu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, musisz zostać zwolniony.

Funkcjonariusze Policji mają prawo do:

• legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości (na prośbę policjanta okaż swój dowód osobisty);
• stosowania środków przymusu bezpośredniego (np. kajdanek) w celu: wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem; odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby; przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
• zatrzymywania osób w celu ustalenia ich tożsamości lub w związku z podejrzeniem popełnienia wykroczenia lub przestępstwa;
• zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia;
• przeszukiwania osób w związku z podejrzeniem popełnienia wykroczenia lub przestępstwa;
• obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.