HFPC przedstawiła opinię przyjaciela sądu Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka w sprawie pobicia dwóch mężczyzn przez funkcjonariuszy policji w trakcie interwencji.
Do zdarzenia doszło w Krakowie w 2015 r., gdy policja wtargnęła do mieszkania jednego ze skarżących, ponieważ sądziła, że ukrywa się w nim osoba podejrzana o przestępstwo. Według skarżących po sforsowaniu drzwi funkcjonariusze rozpylili gaz łzawiący (choć w środku znajdowało się m.in. 5-miesięczne dziecko) i powalili na ziemię mężczyznę i zaczęli bić. Wkrótce do mieszkania przybył też drugi skarżący, który został zawiadomiony o tym, co się dzieje. On również został pobity przez funkcjonariuszy. Mężczyźni trafili do aresztu, lecz wkrótce potem zostali odwiezieni do szpitala, ponieważ w wyniku pobicia ich stan się pogarszał.
Prokuratura oraz sąd nie znalazły podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy policji i postanowiły umorzyć postępowanie.
Przemoc policji – skala problemu
Opinia HFPC ma pomóc Trybunałowi zobaczyć, że ta sprawa wpisuje się w szerszy kontekst przemocy policji w Polsce. „Mamy świadomość, że nie jest to pierwsza tego typu sprawa rozpoznawana przez ETPC przeciwko Polsce. Wcześniej Trybunał wydawał już orzeczenia, w których stwierdzał naruszenie zakazu nieludzkiego lub poniżającego traktowania ” – mówi adw. Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC. „Co więcej, także inne organy międzynarodowe zauważały już wcześniej, że w Polsce brakuje odpowiednich przepisów i mechanizmów ochrony przed torturami, np. Komitet Przeciwko Torturom ONZ, funkcjonujący w ramach Rady Europy Komitet ds. Zapobiegania Torturom, a także Komitet Praw Człowieka ONZ” – dodaje Katarzyna Wiśniewska. Wyrok ETPC w tej sprawie mógłby stanowić kolejny krok w kształtowaniu standardów postępowania w sprawach, w których pojawia się podejrzenie stosowania tortur przez funkcjonariuszy.
Agresja policji oczami funkcjonariuszy – raport MSWiA
HFPC w opinii przyjaciela sądu przywołuje badania przeprowadzone wśród policjantów, z których wynika, że oni sami zauważają skalę problemu przemocy w policji. Z raportu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z 2015 r. wynika, że aż 45% policjantów przyznało, że brali udział w interwencjach, gdzie działanie niektórych funkcjonariuszy mogło być postrzegane jako przejaw nieuzasadnionej agresji. Prawie 13% badanych stwierdziło, że do takich sytuacji dochodziło w co najmniej 1/5 ostatnich 100 interwencji. Pełną treść raportu prezentujemy tutaj.
Podobne wnioski płyną z doświadczeń HFPC, gdzie rocznie zgłasza się kilka osób, które spotkały się z nieuzasadnioną przemocą ze strony policji. O wybranych sprawach można przeczytać tutaj.
Adwokaci potwierdzają: złe traktowanie ich klientów przez policję to codzienność
HFPC zbadała również, czy adwokaci w swojej praktyce spotykają się z przypadkami brutalności policji. Wszyscy ankietowani potwierdzili, że mieli klientów skarżących się na złe potraktowanie przez policjantów, które naruszało zakaz tortur ujęty w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Adwokaci zgodnie wskazywali, że podstawowymi problemami prowadzenia takich spraw jest trudność w udowodnieniu, że policja dopuściła się przemocy, ale także tego typu zarzuty są lekceważone zarówno przez policję, jak i organy ścigania.
„Zdecydowana większość badanych adwokatów wskazała, że zapewnienie dostępu do obrońcy od pierwszych chwil po zatrzymaniu może zapobiec złemu traktowaniu przez policjantów. Choć każdy zatrzymany ma do tego prawo, to z naszych analiz wynika, że w praktyce jest to martwy przepis” – mówi apl. adw. Adam Klepczyński, prawnik HFPC. Ponadto adwokaci zgodnie wskazywali, że obowiązek nagrywania interwencji policyjnych przez funkcjonariuszy mógłby zapobiegać nadużyciom.