Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu ogłosił, 30 października 2012, wyrok w sprawie P. i S. przeciwko Polsce (nr skargi 57375/08). Sprawa dotyczyła dziewczynki, która zaszła w ciążę w wieku 14 lat – a więc w wyniku czynu zabronionego – i której odmawiano przeprowadzenia legalnej aborcji.
W wyroku ETPC stwierdził, że Polska złamała zakaz tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania (art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) oraz prawo dziewczynki i jej matki do poszanowania ich życia prywatnego i rodzinnego (art. 8 EKPC). Ponadto, Trybunał orzekł, że umieszczenie dziewczynki w placówce opiekuńczo-wychowawczej stanowiło naruszenie prawa skarżącej do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5 § 1 EKPC).
W postępowaniu przed ETPC Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła opinię przyjaciela sądu. „W wyroku ETPC podzielił pogląd wyrażony przez HFPC wskazując, że z art. 3 EKPC wynika obowiązek państwa do stworzenia rozwiązań z zakresu prawa karnego penalizujących wszelkie formy przemocy seksualnej i ich efektywnego stosowania. Trybunał wskazał, że dziewczynka została potraktowana przez organy państwa w sposób haniebny (deplorable manner) i jednomyślnie orzekł, że Polska naruszyła zakaz tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania” – mówi dr Dorota Pudzianowska.
„Orzekając w tej sprawie ETPC brał pod uwagę, czy skarżąca była poddana traktowaniu „przekraczającemu minimalny poziom dolegliwości”— mówi Agata Szypulska, prawniczka HFPC. „W naszej opinii podnosiliśmy, że poziom ten został przekroczony, ponieważ upokarzającemu traktowaniu było poddane dziecko w szczególnie dramatycznej sytuacji – dziewczynka, która padła ofiarą przemocy seksualnej, w wyniku której zaszła w ciążę.” – tłumaczy Agata Szypulska.
W wyroku Trybunał orzekł również, że z treści art. 8 EKPC (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) wynika pozytywny obowiązek państwa polegający na stworzeniu procedury, która pozwalałaby kobietom uprawionym do przerwania ciąży na wyegzekwowanie swojego prawa. „Zdaniem Trybunału, okoliczności sprawy wskazują, że w Polsce istnieje poważny problem o charakterze systemowym związany z dostępem do zabiegu legalnej aborcji.” – mówi dr Dorota Pudzianowska.
Trybunał orzekł, że w sprawie doszło do naruszenia art. 8 EKPC również dlatego, że Polska nie stworzyła mechanizmu chroniącego pacjentkę przed bezprawnym ujawnieniem poufnych informacji dotyczących sytuacji dziewczynki i jej ciąży.
W odniesieniu do stwierdzenia naruszenia art. 5 § 1 EKPC Trybunał wskazał, że nawet powzięcie podejrzenia, że decyzja o przerwaniu ciąży została podjęta przez dziewczynkę pod naciskiem rodzica nie usprawiedliwiało umieszczenia 14-letniej ciężarnej ofiary przemocy seksualnej w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
„Trybunał w wyroku zakwestionował proporcjonalność zastosowanego rozwiązania, wskazując, że sąd obowiązany był do rozważenia mniej drastycznych metod niż separacja dziecka od rodzica.” – mówi Agata Szypulska.
Sprawa objęta jest Programem Antydyskryminacyjnym „Artykuł 32” HFPC.
