Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie interpretacji przepisów Prawa o zgromadzeniach. Podzielił on opinię HFPC, że nawet po upływie terminu zgromadzenia, które zostało zakazane przez wojewodę, sądy powinny rozpatrywać odwołania od takiej decyzji.
Ocena prawna po fakcie
SN w uchwale wydanej 28 marca 2018 r. podkreślił, że postępowanie odwoławcze nie staje się bezprzedmiotowe wyłącznie z tego względu, że upłynął już termin zgromadzenia. Zarządzenie zastępcze wojewody o zakazie organizacji zgromadzenia w dalszym ciągu pozostaje bowiem w obrocie prawnym i może wywoływać daleko idące skutki w obszarze prawa karnego (wykroczeniowego) czy cywilnego. Co więcej, gdy sądy będą merytorycznie rozpoznawały odwołania, może się kształtować jednolita linia orzecznicza. Dzięki temu zarówno obywatele, jak i organy stosujące prawo wiedzą, jak interpretować przepisy ustawy.
Zakaz w ostatniej chwili
Uchwała Sądu Najwyższego ma ogromne znaczenie praktyczne, ponieważ wojewoda mazowiecki od chwili wejścia w życie nowelizacji Prawa o zgromadzeniach wydał ponad 30 decyzji o zakazie zgromadzeń, z czego większość zapadła w ostatniej chwili – tak, by organizatorzy nie mieli możliwości odwołania się do sądu. Co istotne, wszystkie decyzje dotyczyły demonstracji organizowanych w trybie uproszczonym, a te nigdy nie mogą być zakazane, a więc decyzje wojewody były bezprawne.
Więcej informacji o znaczeniu tej uchwały Sądu Najwyższego można znaleźć w krótkim opracowaniu HFPC „Dlaczego zasady organizowania zgromadzeń publicznych są istotne dla funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego?”.
Czy władze gminy mogą zaskarżyć decyzję wojewody?
Druga część uchwały dotyczyła problemu, czy organ gminy jest uprawniony do odwołania się od zarządzenia zastępczego wojewody i jest stroną w postępowaniu odwoławczym. Sąd Najwyższy odpowiedział twierdząco na to pytanie i wskazał, że w zarządzeniu zastępczym wojewoda m.in. stwierdza, ze organ gminy nie wykonał swoich ustawowych obowiązków. Konieczne jest więc zapewnienie gminie drogi sądowej w celu obrony swoich interesów.