Coraz częstsze ataki fizyczne, także ze strony policji, procesy sądowe przeciwko dziennikarzom, nadużywanie przepisów dotyczących ochrony danych w celu ograniczenia dostępu do informacji, bezsprzeczna koncentracja własności mediów zagrażająca pluralizmowi, wykorzystywanie bezpieczeństwa narodowego jako pretekst do uchwalania przepisów ograniczających wolność słowa: odnotowane rok wcześniej problemy w większości krajów UE pozostają nierozwiązane, a w niektórych przypadkach z 2022 r. sytuacja uległa pogorszeniu, jak pokazuje opublikowany dzisiaj Raport wolności mediów Liberties 2023.
Raport, opracowany przez ponad 20 grup na rzecz swobód obywatelskich z całej UE, przedstawia dowody i analizuje kluczowe zmiany w zakresie wolności i pluralizmu mediów, bezpieczeństwa i ochrony dziennikarzy oraz wolności wypowiedzi i informacji w 2022 r. W tym czasie na rynki medialne wpływ miały nie tylko przełomowe regulacje, takie jak uchwalenie ustawy o usługach cyfrowych i ustawy o rynkach cyfrowych czy propozycja europejskiej ustawy o wolności mediów, ale także rosyjska inwazja (i dezinformacja) na Ukrainę czy wybory parlamentarne w Bułgarii, Słowenii, Szwecji, na Węgrzech i we Włoszech. Oto główne ustalenia raportu:
-
Media są kontrolowane przez zbyt niewielką liczbę podmiotów. Silna i trwała koncentracja własności mediów zagraża różnorodności głosów w mediach i stwarza okazje do stronniczych relacji. W ubiegłym roku drugi co do wielkości dystrybutor prasy w Polsce, który w 2020 r. został przejęty przez państwową spółkę energetyczną, rozwiązał umowy dystrybucyjne z niezależnymi mediami. Serwisy informacyjne w Czechach i Francji są skoncentrowane w rękach miliarderów. Media publiczne na Węgrzech i w Polsce znajdują się pod kontrolą rządu.
-
Praca dziennikarzy jest coraz mniej bezpieczna, przybywa pozwów typu SLAPP. W wielu krajach dziennikarzom coraz trudniej jest wykonywać swoją pracę: w Belgii, Chorwacji, Czechach, Francji, Niemczech, Irlandii i Holandii dziennikarze spotykają się z nękaniem, atakami fizycznymi i słownymi, głównie w internecie i podczas protestów. Szokujące jest to, że sprawcami często są policjanci. Liczba strategicznych pozwów sądowych przeciwko udziałowi społecznemu, tzw. SLAPP, rośnie w Bułgarii, Chorwacji, Estonii, Francji, Niemczech, na Węgrzech, we Włoszech, w Holandii, Polsce, Słowenii, Hiszpanii i Szwecji. Zabezpieczenia chroniące dziennikarzy i ich źródła przed państwową inwigilacją są niewystarczające, a kobiety nadal otrzymują niższe wynagrodzenie niż ich koledzy i są bardziej narażone na nękanie i groźby, zwłaszcza w internecie (w Belgii, Irlandii, Hiszpanii, Rumunii i we Włoszech).
-
Wolność informacji jest ograniczana - poprzez nadużywanie zasad ochrony danych. Wolność informacji jest ograniczona z powodu niewłaściwego egzekwowania przepisów o ochronie danych lub powolnego przetwarzania wniosków o wolność informacji (Belgia, Chorwacja, Estonia, Niemcy, Włochy, Irlandia, Litwa, Polska, Hiszpania).
Wolność mediów jest warunkiem koniecznym stabilnych demokracji w UE. Raport wolności mediów 2023 r. ujawnia, że wolne media w 2022 r. podupadały, a większość rządów wyraźnie zaniedbała rozwiązanie głównych problemów zgłaszanych w ich krajach. Dobrą wiadomością jest jednak to, że proponowana europejska ustawa o wolności mediów może potencjalnie wzmocnić wolność i pluralizm mediów w całej UE oraz rozwiązać problemy wskazane w sprawozdaniu. Ponadto europejscy ustawodawcy muszą uchwalić solidną dyrektywę przeciwko pozwom typu SLAPP, aby chronić dziennikarzy przed strategicznymi procesami sądowymi. Komisja powinna wszcząć postępowanie w sprawie naruszenia przepisów wobec państw członkowskich, które nie wypełniają zobowiązań i wywrzeć presję za pomocą mechanizmu warunkującego praworządność
– powiedział Jascha Galaski, rzecznik praw obywatelskich w Civil Liberties Union for Europe.
O RAPORCIE
Raport wolności mediów Liberties 2023 to drugie roczne sprawozdanie na temat wolności mediów w Unii Europejskiej (UE) opracowane przez Civil Liberties Union for Europe (Liberties), obejmujące główne zmiany w zakresie wolności mediów w 2022 r. w osiemnastu krajach, w tym w: Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Czechach i Estonii, Francji, Niemczech, Węgrzech, Irlandii, Włoszech, Litwie, Holandii, Polsce, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Hiszpanii i Szwecji. Raport powstał przy udziale naszych organizacji członkowskich i partnerskich w osiemnastu krajach UE. Zobacz poprzedni Raport o wolności mediów 2022.
O LIBERTIES
Civil Liberties Union for Europe (Liberties) to grupa działająca na rzecz swobód obywatelskich z siedzibą w Berlinie, zrzeszająca 18 organizacji członkowskich z całej UE, prowadząca kampanie dotyczące praw człowieka i praw cyfrowych, w tym praworządności, wolności mediów, pozwów typu SLAPP, prywatności, reklamy ukierunkowanej, sztucznej inteligencji i masowego nadzoru.
